نودیها : بر نظریه جامعه کلنگی کاتوزیان نقد جدی وارد است. اما دور از واقعیت یا بهتر بگوییم بیگانه و جدا از واقعیت نیست. به وضوح می بینیم که بسیاری پروژه ها در ایران نیمه کاره مانده یا در حد کلنگ زدن باقی می ماند. این کلنگ های بی ثمر و انبوده تابلوهایی که مشخصات یک پروژه صنعتی بر آنها درج شده و در گذر ماه ها و حتی سالها زنگ می زنند، زنگ خطر و یادآوری همین گمانه کلنگی بودن است.
مصداق این ناعقلانیت را در شوق انبوهی از مردم در هجوم به بازار بورس دیدیم. در بسیاری موارد دیگر نیز می توان حرکت آونگی جامعه ایران و نیز حرکت های سینوسی آن را مورد داوری قرار داد.
این روزها اما بورس از بورس و رونق بی سابقه ای که داشت افتاده است و البته نام بیت کوین به جای آن بر سر زبان ها افتاده و مردم رفته رفته در حال آشنایی با این سیستم نوپدیده و متمایز هستند.
در ۲۴ اسفند سال جاری خبرگزاری فارس به نقل از کوین‌مارکت کپ نوشته است: «در ۲۴ ساعت گذشته قیمت هر توکن بیت‌کوین ۶.۲۲ درصد رشد کرد و به رکورد جدیدی دست یافت.». بیت کوین بدین ترتیب رکورد تاریخی خود را شکسته است.
به نظر می رسد این بازار می تواند حامل تهدیدات جدی باشد. تهدید عمده فرهنگی تغییر روان شناسی افراد و ریسک بالای چنین بازارهایی است. به هرحال باید همیشه نسبت به هجوم های سراسیمه و درآمدهای یک شبه با تردید و دست کم تأمل بیشتری نگاه کرد.
چندان از ورشکستی بسیاری از افراد در بورس و فروپاشی خیلی از خانواده ها در اثر شوک مالی افول بورس نگذشته که این بار بیت کوین در ویترین توجه و جذابیت قرار گرفته و شوق عده زیادی را برانگیخته است. ورود غیرعقلانی برخی افراد به بورس که ناشی از سراسیمگی دولت و نداشتن پیوست سیاسی و فرهنگی در فراخوان مردم هم بود، دست کم می بایست بدل به یک تجربه جمعی و افزایش انباره و ذخیره خرد جمعی شود.
بدون بررسی و فهم جوانب هیچ بازاری نباید اقدام به سرمایه گذاری کرد. به ویژه در بازاری مانند بیت کوین که هم ارزی و هم رمزی بوده و ابهامات و چالش های جدیدی ما را مواجه ساخته است. این موضعی است که می بایست توسط نهادهای سیاستی مانند مرکز پژوهش های مجلس به عنوان مهمترین مرکز سیاستی ایران و نیز سایر اندیشکده ها و نهادهای پژوهشی به ویژه در حوزه سیاستگذاری و اقتصاد سیاسی مورد توجه قرار گیرد. این حداقل توقع برای جلوگیری از نارضایتی های احتمالی در آینده و ممانعت از لغزش مصائب اقتصاد به سیاست است.
باید تحقیق کرد کدام طبقه و قشر اجتماعی بیشتر به بیت کوین روآورده و دلایل آن چیست. آینده پژوهی تغییر ماهیت پول و بازار مهمترین و عمیق ترین موضوعی است که ابعاد اندیشه ای و فلسفی نیز خواهد داشت. برای نمونه، در حوزه اقتصاد سیاسی پیشنهاد می شود پژوهش هایی در خصوص ربط ایده پول خصوصی که توسط فون هایک اقتصاددان معروف اتریشی مطرح و در زیمباوه اجرایی شد با پدیده بیت کوین در دستور کار قرار گیرد.
نگارنده: محسن سلگی
فارس
