نودیها:درحالی‌که به انتخابات ریاست جمهوری در ایران نزدیک می‌شویم، رئیس‌جمهور ایران، حسن روحانی، در حال از دست دادن بخشی از حمایت عمومی خود است.
بر اساس یک نظرسنجی که اخیراً از داخل ایران انجام‌گرفته، در پی اجرایی شدن توافق هسته‌ای، یک نوع تغییر جهت در تمایل عمومی به‌سوی رقبای محافظه‌کار روحانی در ساختار سیاسی حاکم بر ایران دیده میشود.
نتایج این نظرسنجی تصویری را ترسیم می‌کند که در آن افکار عمومی ایرانیان از اعتماد زیادی که آقای روحانی نسبت به آمریکا و سایر قدرت‌های جهانی در جریان مذاکرات هسته‌ای خرج کرده است، آگاه است و ایرانی‌ها نسبت به منافع اقتصادی مورد انتظار از این توافق دچار تردید شده‌اند.
در این نظرسنجی که در ماه دسامبر گذشته به سفارش دانشگاه مریلند آمریکا انجام گرفت، ۱۰۰۰ ایرانی داخل ایران مورد پرسش تلفنی قرار گرفتند تا شاخصی از افکار عمومی ایران در مقطع کنونی به دست آید.
حدود ۶۹ درصد از ایرانی‌ها گفتند که دیدگاه بسیار مثبت یا مثبت نسبت به آقای روحانی دارند، درحالی‌که در نظرسنجی همین دانشگاه در ژوئن گذشته، این رقم ۸۲ درصد بود. درصد کسانی که نسبت به او دیدگاه بسیار مثبتی داشتند، از ۶۱ درصد در ماه آگوست ۲۰۱۵، به ۲۸ درصد در این نظرسنجی رسیده است.
«امیر فرمنش»، مدیر موسسه نظرسنجی IranPoll.com مستقر در تورنتوی کانادا که این نظرسنجی را برای دانشگاه مریلند انجام داده است، میگوید: ” نزول این‌چنینی در محبوبیت آقای روحانی، در وهله اول به خاطر شکل‌گیری این درک عمومی است که او در تحقق وعده‌های دوران رقابت‌های ریاست جمهوری گذشته خود، شکست‌خورده است.”
حدود ۵۱ درصد از پرسش‌شوندگان گفتند که به اعتقاد آن‌ها، وضع اقتصادی بدتر شده است که در ژوئن این درصد ۴۳ بود. تقریباً سه‌چهارم پرسش‌شوندگان گفتند که توافق هسته‌ای نتوانسته است که بهبودی در شرایط معیشت مردم ایجاد کند.
«علی پاکزاد»، سردبیر روزنامه عصر اقتصاد، یک روزنامه اقتصادی در ایران، معتقد است:
موسسه IranPoll زیرشاخه موسسه People Analytics است. IranPoll از ۲۰۰۶ در ایران نظرسنجی انجام داده است. حاشیه خطای این نظرسنجی اخیر، ۳.۲ درصد است.
درک عمومی از شرایط اقتصادی، بدتر شده است. آقای فرمنش میگوید:
” (توافق هسته‌ای) منافع اقتصادی وعده داده‌شده را به دنبال نداشته است. به نظر افکار عمومی، دل‌وروده برنامه محبوب هسته‌ای کشور را درآورده‌اند و در زمینه آزادی‌های مدنی هم دستاورد خاصی حاصل نشده است.”
بااین‌حال، اثرات عملی این نزول محبوبیت آقای روحانی را در سیستم سیاسی پیچیده ایران به‌سختی می‌توان اندازه گرفت.
آقای روحانی در ۲۰۱۳، به‌واسطه وعده‌های خود درباره بهبود شرایط اقتصادی از طریق گشودن درهای کشور به روی دنیا، بعدازآن چه که ۸ سال نزول اقتصادی در دوران احمدی‌نژاد می‌خواند، پیروز انتخابات شد. در آستانه پیروز روحانی در آن سال، ارزش پول ملی ایران به‌شدت سقوط کرده و تورم به بالای ۴۰ درصد رسیده بود.
اهداف روحانی پس از پیروزی، روی توافق هسته‌ای با آمریکا و ۵ قدرت جهانی متمرکزشده بود که طبق آن، قرار بود در ازای کاهش تحریم‌های بین‌المللی و تعدیل انزوای اقتصادی ایران، این کشور هم محدودیت‌هایی در برنامه هسته‌ای مناقشه برانگیز خود اعمال کند.
تورم در دوره روحانی مهار شد و چشم‌اندازهای اقتصادی به نحو معقولی، قوی هستند- طبق برآورد صندوق بین‌المللی پول، انتظار می‌رود که رشد اقتصادی امسال به ۴.۱ برسد.
ولی ایرانی‌های شرکت‌کننده در این نظرسنجی گفتند که از زمان اجرایی شدن توافق هسته‌ای در ژانویه سال گذشته، بهبودی در وضعیت اقتصادی احساس نکرده‌اند.
چشم‌انداز منافع اقتصادی حاصل از توافق هسته‌ای، حال تحت ریاست جمهوری دانلد ترامپ، کم‌رنگ‌تر هم شده است. ترامپ از دوران رقابت‌های انتخاباتی قول داده بود که توافق با ایران را ابطال خواهد کرد… توافق هسته‌ای گرچه دستاورد اصلی سیاست خارجی اوباما محسوب می‌شد، اما اعضای جمهوری‌خواه کنگره آمریکا از مخالفان سرسخت آن بوده‌اند.
یک مانع دیگرِ پیش روی آقای روحانی، فقدان یکی از حامیان برجسته اوست. او در همین ماه، یکی از شاخص‌ترین حامیان خود، اکبر هاشمی رفسنجانی، رئیس‌جمهور اسبق ایران را به‌واسطه حمله قلبی از دست داد.
محمدرضا عارف، از متحدان سیاسی اصلی آقای روحانی و عضو مجلس ایران، روز سه شنبه هفته گذشته گفته است که فقدان آقای رفسنجانی یک چالش بود، ولی اولویت رئیس‌جمهور باید تضمین آرای بالا برای خود در انتخابات پیش رو باشد.
امیدهای روحانی برای انتخاب مجدد، به‌واسطه نبود یک رقیب محبوب در طیف محافظه‌کاران، تقویت‌شده است. درحالی‌که حمایت مردمی از محافظه‌کاران در ماه‌های گذشته رو به افزایش بوده است، ولی وقتی موسسه IranPoll از شرکت‌کنندگان نظرسنجی پرسید که بخت آقای روحانی در رقابت با دو رقیب بالقوه از طیف محافظه‌کاران چه گونه است، اکثریت پاسخ دادند که در این صورت آقای روحانی به‌راحتی برنده میشود.
مشرق
