کلمات مرکب در زبان فارسی بر اساس قوانین خاصی ساخته می شود به عنوان مثال می توان در این ترکیب از دو اسم یا اسم وبن فعل استفاده کرد. این بن فعل می تواند بن فعل ماضی یا مضارع باشد. البته ساخت کلمه به این صورت نیست که هر دو واژه ای را بتوان در کنار هم قرار داد. این واژه ها باید بر معنای کلمه لاتین دلالت کند و نمی توان صرف ساخت کلمه از هر واژه ای استفاده کرد. اما معادل کلمات «آرشیو»، «آسانسور» و «ادیت» تا چه اندازه براساس این قوانین ساخته شده اند.
۱- «آرشیو» : معادل «بایگانی» را برای این کلمه قرار داده اند. این کلمه در بین مردم رایج شده است و دلیل آن به کاربرد زیاد آن در سازمانها و ادارات بازمی گردد. البته این مسئله را نباید از نظر دور داشت که کاربرد زیاد این معادل سبب نشده است که به طور کامل کلمه « آرشیو » از بین لغتهای مردم حذف شود تنها از کاربرد این کلمه کاسته است. کلمه « بایگانی» در متون قدیم دیده نمی شود و جزء کلمات ساخته شده توسط فزهنگستان زبان و ادب فارسی است.
۲- «آسانسور» : معادل «آسان بر» رابرای آن قرار داده اند. این کلمه از ترکیب اسم و بن فعل مضارع «بردن» ساخته شده است. جزء اول این کلمه در متون قدیم نیز دیده می شود و کلمه جدیدی نیست از جمله آن می توان به این شعر حافظ اشاره کرد:
الا یا ایها الساقی ادر کاسا و نا ولها که عشق آسان نمود اول ولی افتاد مشکلها
از این نکته نیز نباید غفلت ورزید که جزء دوم کلمه «آسان بر» بن فعل مضارع است و در متون قدیمی چون گلستان سعدی نیز نمونه آن دیده می شود:
قصب الجیب حدیثش که همچون شکر می خورند و رقعه منشاتش که چون کاغذ زر می برند.
معادل کلمه «آسانسور» با وجود آنکه از کلمات رایج در زبان فارسی ساخته شده است اما به وسیله مردم به کار نمی رود دلیل این مسئله را می توان در زیباشناسی کلمه جستجو کرد. مسئله ای که همواره فرهنگستان زبان و ادب فارسی به آن بی توجهی می کند.
۳- «ادیت» : معادل «ویرایش» را برای آن ساخته اند این معادل در زبان فارسی کاربرد دارد و معادل لاتین آن به میزان کمتری به کار می رود البته نباید این تصور را داشت که میزان کاربرد این دو کلمات تفاوت فاحشی دارد. کلمه «ویرایش» در متون قدیم دیده نمی شود و چزء کلماتی است که فرهنگستان زبان و ادب فارسی ساخته شده است.
باشگاه خبرنگاران
