نقش مشاوره در زندگی

 چند روز پیش برای دیدن دوستی که چند وقتی است مشغول کار در مجتمع قضایی خانواده است راهی آنجا شدم. تصور چندانی از این فضا نداشتم اگرچه به واسطه رشته تحصیلی ام-ارتباطات- بسیار از اساتید در مورد فضای آن شنیده بودم اما تجربه نزدیکم خیلی فراتر از گفته های اساتید بود. در راهرو های مجتمع قضایی خانواده یکی به دیوار تکیه داده بود و گریه می کرد؛ یکی سرش را در بغل گرفته بود و نشسته بود، در گوشه دیگری از راهرو زن و شوهری به فریاد زدن بر سر یکدیگر مشغول بودند؛ جلوتر که رفتم مادری را دیدم که بچه ای را در آغوش گرفته بود به سرعت به سمت بیرون مجتمع می رفت و پشت سر او مردی-که احتمالا شوهرش بود- در حال التماس کردن بود و در ده قدمی که برداشتم مملو از نمونه های تکراری دیگر بود. اینها نشان از آن داشت که واقعا جامعه ایرانی به رجوع به مشاوره نیاز دارد اما انگار مردم ایران خیلی با مشاوره مانوس نیستند؛ اگرچه طبق آیه های قرآن نیز بایستی در کمترین مشکلات و اختلافات به ریش سفید و بزرگ تر فامیل که حکم مشاوره را دارد؛ رجوع کرد. این شد که دست به قلم شدم تا اندکی درباره مشاوره بنویسم.

مشاوره دارای ابعاد و انواع بسیار گسترده ای است و به طور عمومی مشاوره، تخصصی از رشته ها و مهارتهای زیرمجموعه ی روان شناسی است. وظیفه ی یک مشاور به عنوان شخصی که دارای مهارت علمی روان درمانی است؛ یاری رساندن و ارائه ی راه حل به مراجعین در رابطه با مشکلاتی است که در شغل، روابط، احساسات و دیگر امور خود مطرح میکنند .

همه ی ما غالبا در معرض مشکلات و مسائلی هستیم که به علت محدودیت دانش و تجربیات مان به همفکری با دیگری نیاز پیدا میکنیم. مشاوره به طور کلی فرایندی یک طرفه نیست بلکه به نوعی تعاملی است پویا که با گفت و گو درباره ی نگرانی ها، مسائل، روابط؛ باورها و احساسات آغاز میشود و از این جهت چارچوب و مسئاله ای که مراجع درک کرده است مشخص یا به شیوه های کارساز بازشناسی و تعریف میشود و طی ان راه حل جدیدی تکوین میگردد.

وظیفه ی اصلی یک مشاوره این است که به مراجع و یا خانواده کمک کند تا شناخت، نگرش، باورها و مهارت مناسبی برای حل مساله پیدا کنند تا آنان را قادر سازد تا مسائل و یا تغییرات ناشی از اختلال در سلامتی را به نحو موثر حل کنند.

مشاوره و نهاد خانواده

بطور کلی خانواده نهادی است مقدس که سعادت یک جامعه وابسته به آن است و سلامت روانی و جسمانی یک خاواده فراهم نیست مگر آنکه خانواده ای سالم، بالنده، متعالی و صالح داشته باشیم. بی شک یک خانواده به آموزشهای مختلفی احتیاج دارد و همچنین با توجه به پیچیده تر شدن جوامع نقش یک مشاوره خوب از اهمیت بیش از پیش برخوردار شده است. کوشش انسان بیشتر در این جهت حرکت میکند که زندگی اش سرشار از صفا و یکرنگی باشد و با مردم رابطه ای دوستانه و صمیمانه داشته باشد تا بتواند از عهده ی زندگی خانوادگی و شغلی خود برآید و بتواند مشکلات زندگی  خود را حل کند.

نقش مشاوره در تقویت روابط خانواده

گاهی آدمی با مشکلی رفتاری رو به رو می شود بطوریکه نمیتواند راه حلی برای ان پیدا کند. در این صورت برای او لازم است تا به خدمات مشاوره ای مراجعه کند.

در جامعه ی امروزی و با تشدید هجمه های فرهنگی دشمنان در راستای هنجازدایی از جوامع که از طریق محصولات ضد فرهنگی صورت می گیرد جامعه و از همه مهمتر خانواده بیشتر از گذشته به مشاوره و رویارویی تخصصی با مسائل و مشکلات روبه روست. در این رابطه خانواده باید به مشاوره ی خانواده به عنوان یک نیاز مستمر در امور و راهکار ثابت شده مفید در مسائل نگاه کنند. به صراحت می توان گفت یکی از سودمند ترین راه حل های ممکن در جهت تقویت بنیان خانواده در عصر حاضر بهره مندی از راهنمایی ها و مشاوره های سودمند است. پس مشاوره ی خوب میتواند زمینه ی آسیب شناسی و بهره مندی علمی از اطلاعات را فراهم کند.

حتی فرزندان نیز میتوانند با مراجعه به مشاوره ی خانواده به تنظیم و مراقبه ی روابط خود با والدین کمک کنند . زمانیکه روابط در یک خانواده از حالت طبیعی خارج شده و هنگام بروز ناهنجاریهای  مختلف در نهاد خانواده، مشاوره خانواده بهترین درمان برای جلوگیری از تشدید مشکلات است. هر چند در گذشته حل مسائل اختلافی در خانواده به صورت ریش سفیدی و کمک بزرگان حل می شد اما امروزه دور شدن خانوده ها از یکدیگر و فقدان اطلاعاتی مناسب افراد، نقش مشاوره بسیار پر رنگ است.

از منظر تفکرات فرهنگ اسلامی نیز، خانواده مهمترین پایگاه جامعه است زیرا هنگامیکه خانوادهِ گسیخته پدیدار شود قطعا با جامعهِ گسیخته نیز روبه رو خواهیم بود. خانواده نقش مهمی در پیشگیری و بحرانهای اجتماعی دارد که به نوعی این نقش مهم در راستای تربیت درست و زندگی سالم صورت می گیرد که این موارد جز با رجوع به کارشناس مورد بحث صورت صحیح  به خود نخواهد گرفت. در حقیقت مشاوره خانواده به ارائه خدمات مشاوره در زمینه مسائلی می پردازد که به نحوی با خانواده و مسائل ان مرتبط است. با توجه به شیوه های نوین زندگی و شرایط پیچیده ی زندگی افراد به نوعی نیاز خانواده به دریافت اطلاعات مناسب در زمینه های مختلف را موجب می شود.

موضوعات رایج در مشاوره خانواده شامل

۱-ازدواج و تشکیل خانواده یا  مشاوره قبل از ازدواج

۲- بررسی اختلافات خانواده و ارائه راهکارهای مناسب

۳-شیوه های ارتباطی مناسب بین همسران

۴-تربیت فرزندان

وضعیت فعلی مشاوره خانواده در ایران

امروزه در کشور ایران، ما این فرآیند گسترش فراوان تری نسبت به گذشته پیدا کرده است .مردم اطلاعات بیشتری در زمینه انواع مشکلات پیدا کرده‌اند و به لزوم انجام مشاوره تمایل بیشتری نشان می‌دهند. با افزایش گرایش مردم به انجام مشاوره‌های خانواده در زمینه‌های گوناگون، مراکزی که چنین خدماتی را ارائه می‌دهند نیز افزایش چشم گیری داشته‌اند. این مراکز در دو دسته دولتی و خصوصی انجام وظیفه می‌کنند. استفاده از خدمات دولتی به علت پایین بودن هزینه جلسات که اغلب تعداد جلسات هم زیاد است طرفداران بیشتری پیدا کرده است. مراکز وابسته به بهزیستی ، بیمارستانها ، ادارات بیمه و کارخانجات معمولا چنین خدماتی را ارائه می‌کنند. در پایان باید گفت  بسیای از خانواده های ایرانی از نقشپ ر رنگ مشاوره در بهبود شرایط خانواده غافل هستند که البته رسانه ها ی مختلف  نقش اصلی را در معرفی اینگونه مراکز به عهده خواهند داشت.