نودیها: آنچه می‌خوانید تورقی است در تاریخ. نگاه انداختنی به صفحات زرد شده و ریزریز شده‌ای که هنوز می‌شود با لذت و دقت ورقش زد و از غرق شدن در دل رازهایش لذت برد. چه بگوییم از قصه شیرین جام‌جهانی وقتی لابه‌لای این سطرها می‌بینید که قصه آنی نیست که شما می‌پندارید و این میهمانی بزرگ، تمام و کمال خوشی و خوشگذرانی نیست که این داستان را جاهایی هم با عرق و خون نوشته‌اند مخصوصا خونتاریخ جام‌جهانی تاریخ خون و خونباری است. آندرس اسکوبار تنها کشته جام‌جهانی نیست.
چه بسیارند آنها که در راه رسیدن یا نرسیدن تیمی به جام‌جهانی، خون داده‌اند به حق و ناحق یا به خواست یا ناخواسته! جام جهانی صدالبته به مسیر خود ادامه می‌دهد. بی‌توجه و اهمیت دادن به مردم توده‌واری که پشت سرش می‌دوند و بی‌توجه به آینده‌ای که در راه است. هیچ چیز جای فوتبال را نمی‌گیرد. هیچ چیز سد راه جام جهانی نخواهد شد.
فوتبال به مسیر خود ادامه می‌دهد و ما دنبالش خواهیم دوید. این رسم روزگار است که هرکسی جام جهانی خودش را داشته باشد و ستاره خودش را اما در میانه‌های این مسیر، ده‌ها و صدها اتفاق ریزودرشت رخ داده که بعضی از جذا‌ب‌ترین‌هایش را اینجا با هم مرور می‌کنیم.
اعدام الکس به‌خاطر جاسوسی
فرانسه در اولین دوره جام جهانی فوتبال (۱۹۳۰) کاپیتانی داشت به نام الکس ویلاپلان. بازیکنی که در خط هافبک بازی می‌کرد. در آن جام جهانی که در کشور اروگوئه برگزار می‌شد، فرانسه عالی کار کرد، اما نتوانست به قهرمانی برسد. الکس ویلاپلان به همراه یارانش به وطن برگشتند. چند سال بعد (۱۹۳۹) آتش جنگ جهانی دوم برافروخته شد. آلمان و فرانسه نیز به جنگ یکدیگر رفتند و خرابی‌های بی‌شماری در اروپا پدید آمد.
در سال‌های آخر جنگ، خبر عجیبی به دست رسانه‌های فرانسوی افتاد؛ ویلاپلان سال‌ها برای آلمانی‌ها جاسوسی می‌کرد و اطلاعات کشورش فرانسه را به آنها می‌فروخت! این خبر باعث شد اولین کاپیتان تاریخ فرانسه در جام‌های جهانی به دار آویخته شود. حکم دادگاه، به‌سرعت اجرا شد تا دیگر هیچ‌کس هوس جاسوسی به سرش نزند، حتی فوتبالیست‌ها.
پابرهنه‌ها به بهشت نرسیدند
در جام جهانی ۱۹۵۰، کشور هند به‌عنوان اولین کشور آسیایی به جام جهانی رسید. مردم استعمارزده هند به قدری از این اتفاق خوشحال و شادمان بودند که سر از پا نمی‌شناختند و ماه‌ها جشن و سرور به پا کردند. قرار بود جام جهانی ۱۹۵۰ در کشور برزیل انجام شود و هندوها به برزیل سفر کنند، اما پس از برآورد هزینه، مسئولان ورزش کشور هند از اعزام بازیکنان فوتبال این کشور به برزیل منصرف شدند، چراکه عملا پولی در بساط نبود. بازیکنان هند نه پولی برای خرید بلیت سفر به برزیل داشتند و نه حتی برای خرید کفش و پیراهن ورزشی. این حادثه تلخ، کشورشان را به ورطه غم و اندوه فرو برد.
۸دقیقه معطلی بعد از اخراج
کاپیتان تیم‌ملی آرژانتین در جام جهانی ۱۹۶۶ بعد از اینکه با کارت قرمز داور مواجه شد زمین بازی را ترک نکرد. وی در حالی که به داور بازوبند خود را نشان می‌داد با واکنش او مواجه شد که داور این بازی فکر کرد راتین به او فحاشی کرده است. ۸ دقیقه بعد وقتی تمام بازیکنان قصد داشتند به همراه داور زمین را ترک کنند، درنهایت راتین تصمیم گرفت به سمت رختکن برود. انگلیس در پایان، این بازی را با تک‌گل جف هورست با پیروزی پشت‌سر گذاشت.
تعویض لباس با حیوان‌ها!
الف رمزی سرمربی تیم ملی انگلیس که در جام جهانی ۱۹۶۶ به قهرمانی رسید پس از پایان بازی برابر آرژانتین به‌سرعت درون زمین دوید. این اقدام رمزی برای ابراز خوشحالی نبود بلکه او می‌خواست از تعویض لباس بازیکنانش با حریف جلوگیری کند. رمزی در مصاحبه خود گفت: «با حیوان‌ها لباس عوض نمی‌کنیم.»
شاهکار داوری
نیمه‌نهایی جام‌جهانی ۱۹۸۲ یکی دیگر از شاهکارهای داوری مسابقات رقم خورد. جایی که هارولد شوماخر دروازه‌بان تیم آلمان با خطا روی پاتریک باتیستون فرانسوی مانع از ادامه حرکت او شد. باتیستون بی‌هوش شد و در همان زمین به او اکسیژن وصل کردند؛ اما داور مسابقه توجهی نکرد و به سود آلمان ضربه دروازه اعلام کرد. شاید برای اعلام خطا انتظار داشت اتفاقات دیگری بیفتد.
انهدام مافیای کامورا
همیشه این‌طور نبوده که فوتبال بازنده مقابل سیاست باشد. در دوره بعدی یعنی جام جهانی ۱۹۸۲ اسپانیا، اتفاق هیجان‌انگیزی رخ داد. وقتی ایتالیایی‌ها توانستند به‌عنوان میزبان، قهرمان شوند، مردم به خیابان‌ها ریخته و به رقص و پایکوبی مشغول شدند. شادی عمومی تمام کشور را در بر گرفت و هیچ‌کس نمی‌توانست نسبت به این قهرمانی بی‌تفاوت باشد. مردم هیجان‌زده، در حین جشن به سمت مقر شاخه خطرناکی از مافیای ایتالیا به نام کامورا حرکت کردند. اتحاد بی‌نظیر مردم سبب انهدام بزرگ‌ترین مافیای کشور ایتالیا شد و شهر ناپل دوباره به دست مردم عادی افتاد. این‌بار سیاست بود که بازی را به فوتبال و شادی‌های فوتبال باخت تا مافیا نابود شود.
کلمبیا در ماتم
قرار بود جام جهانی ۱۹۸۶ در کشور کلمبیا برگزار شود. مسئولان فدراسیون فوتبال کلمبیا برای گرفتن میزبانی این دوره از بازی‌ها، تلاش زیادی کردند و همه‌چیز مهیا شده بود که ناگهان زلزله مهیبی، کلمبیا را لرزاند. شدت تخریب این زمین‌لرزه به‌حدی بود که به اماکن ورزشی نیز آسیب جدی وارد کرد. اولین اتفاق پس از زمین‌لرزه، انصراف کشورهای مختلف از سفر به کلمبیا بود. هیچ‌کس دلش راضی نمی‌شد به این کشور سفر کند زیرا کلمبیا حالا دیگر تحت تاثیر قهر طبیعت قرار گرفته بود و امکان داشت در زمان برگزاری جام جهانی، اتفاقات تلخ دیگری نیز رخ دهد. به همین خاطر مکزیک میزبان این دوره شد.
سریع‌ترین اخراج تاریخ
باتیستا بازیکن اروگوئه‌ای در جام جهانی ۱۹۸۶ تنها ۵۶ ثانیه پس از شروع بازی با خطا روی گوردون، کارت قرمز گرفت و سریع‌ترین اخراج تاریخ رقابت‌ها را به نام خود ثبت کرد. اروگوئه و اسکاتلند به تساوی بدون گل رسیدند و تیم باتیستا صعود کرد.
عادت عجیب و غریب
گویکوچیا، دروازه‌بان تیم ملی آرژانتین در جام‌جهانی ۱۹۹۰ عادت عجیب و غریبی داشت. وی در زمین مسابقه ادرار می‌کرد و معتقد بود که این کار می‌تواند باعث خوش‌شانسی و برتری تیمش شود. نظر وی در این‌باره این بود که این کار جذابی است و چون بسیار ظریف هم بوده کسی از او شکایتی نداشته است.
گلوله نفرت‌آمیز
اسکوبار، مدافع تیم ملی کلمبیا در جام‌جهانی ۱۹۹۴ روی یک حرکت ناخواسته توپ را وارد دروازه خودی کرد و نقش زیادی در شکست یک به۲ کلمبیا مقابل آمریکا و حذف از رقابت‌های جام‌جهانی داشت. وقتی اسکوبار به کلمبیا بازگشت توسط فردی که روی شرط‌بندی، مبلغ هنگفتی را به دلیل شکست کلمبیا باخته بود به ضرب ۱۲ گلوله کشته شد تا یکی از غم‌بارترین لحظات تاریخ فوتبال رقم بخورد.
جانشینش ۶ گل خورد
موآمپا کازادی از زئیر، اولین دروازه‌بانی لقب گرفت که در جام‌جهانی ۱۹۷۴ به دلیلی بجز مصدومیت تعویض شد. زئیر با نتیجه صفر به سه از یوگسلاوی عقب بود که مربی او را بیرون کشید و البته جانشین او۶ گل دیگر هم دریافت کرد.
آبروی رفته و جریمه ۸ هزار پوندی
تصمیم جنجالی داور روس، میراسلاو استوپار در تاریخ رقابت‌ها ماندگار شد. در جام جهانی ۱۹۸۲، فرانسه با نتیجه سه بر یک از کویت پیش بود که گل چهارم هم به ثمر رسید. بازیکنان کویت مدعی بودند سوت داور را شنیده و بازی را متوقف کرده‌اند. رئیس فدراسیون کویت فهد وارد زمین شد! و به‌شدت به این تصمیم اعتراض کرد و پس از این اعتراضات داور گل را مردود اعلام کرد. فرانسه دقیقه ۹۰ بار دیگر گل زد تا عدد چهار برابر تعداد گل‌هایش ثبت شود و حاصل این اعتراضات چیزی جز آبروی از دست رفته داور و ۸ هزار پوند جریمه برای فهد نبود.
برزیل و زلزله رودبار
ایرانی‌ها از جام جهانی ۱۹۹۰ یک خاطره بسیار تلخ دارند. در بازی دوم این جام بین برزیل-اسکاتلند بود که یک خبر تکان دهنده، تمام کشور را در غم و ماتم فرو برد. در ساعت ۳۰ دقیقه بامداد روز ۳۱ خردادماه ۱۳۶۹ بود که خبر رسید رودبار، منجیل و لوشان از توابع استان گیلان به‌همراه ۷۰۰ روستای اطراف، دچار زمین لرزه‌ای به قدرت ۴/۷ ریشتر شده‌اند. زمین لرزه‌ای که بیش از ۳۵ هزار کشته و ۶۰ هزار مجروح در پی داشت و در زمره ۱۰ زلزله بزرگ قرن اخیر قرار گرفت. مردم خسته از کار روزانه که در خواب فرو رفته بودند، اسیر چنگال قدرتمند زمین شده و مرگ را تجربه کردند.
چند ماه بعد تعدادی از نجات یافتگان از زلزله در مصاحبه‌هایی اعتراف کردند به این خاطر که مشغول تماشای فوتبال برزیل – اسکاتلند بودند، موفق به نجات جان خود شدند وگرنه آنها نیز در خواب باید از مرگ کام می‌گرفتند. در جام جهانی ۱۹۹۰، بازیکنان و مربیان زیادی برای ایرانی‌ها پیام تسلیت فرستادند.
شادی تحت‌تاثیر مواد
مارادونا که بعد از به ثمر رساندن گل مقابل یونان در جام‌جهانی ۱۹۹۴ به طرز عجیبی خوشحالی‌اش را ابراز کرد و مقابل دوربین‌های تلویزیونی فریاد زد در پایان بازی به‌طور تصادفی مورد آزمایش دوپینگ قرار گرفت که در پایان مشخص شد او پنج نوع ماده ممنوعه را قبل از بازی استفاده کرده است. مارادونا بعد از این بازی از رقابت‌های جام‌جهانی اخراج شد.
آبروی یک کشور فدای سیاست
جام جهانی ۱۹۷۸ سیاسی‌ترین جام جهانی تاریخ تا به امروز بوده است. تصویر مضحکی که دومینگو پرون، رئیس‌جمهور وقت آرژانتین (این کشور میزبان آن جام جهانی بود) از خود در ذهن مردم ترسیم کرد، هرگز پاک نخواهد شد. در آن دوره، تیم‌ها باید در دو مرحله گروهی به میدان می‌رفتند. آرژانتین برای رسیدن به فینال، نیاز داشت تا حداقل ۶ گل به پرو بزند و از گروه خود صعود کند، اما همه می‌دانستند این تیم قدرت چنین کاری نداشت. پرون و سیاستمداران دیگر وارد عمل شدند. آنها باب مذاکره با سیاستمداران پرو را گشودند و در قبال تجهیز ناوگان هوایی پرو، از آنها خواستند در جام جهانی و بازی رو‌در‌رو، ۶ گل از آرژانتین دریافت کنند. همین اتفاق هم افتاد و آرژانتینی‌ها با زدن ۶ گل به فینال رسیدند. پرون با این پلیتیک مفتضحانه توانست به دو هدفش برسد، اول اینکه یک موفقیت بزرگ ورزشی برای کشورش به‌دست آورد و در وهله دوم توانست به افتخار قهرمانی آرژانتین در فینال، مخالفانش را سرکوب و دموکراسی را در این کشور تعطیل کند.
بدشانس‌ترین برادران
برادرهای زیادی در تاریخ جام جهانی نقش‌آفرینی کرده‌اند، اما داستان ویکتور و ویاچسلاو متفاوت است. این دو برادر در جام جهانی ۱۹۸۲ به همراه تیم شوروی در مسابقات حاضر شدند و هر دو دروازه‌بان بودند! جالب‌تر اینکه هیچ‌کدام یک دقیقه هم بازی نکردند چراکه داسایف بزرگ در تیم حضور داشت.
نمادین‌ترین تصویر جام
جنگ جهانی دوم باعث منفوریت آلمان در تمام اروپا شده بود. هلندی‌ها در این زمینه شاید یکی از اولین کشورها بودند. به همین خاطر بود که وقتی رود گولیت بر صورت رودی فولر آب دهان انداخت، تبدیل به یکی از محبوب‌ترین بازیکنان این کشور شد. هر دو بازیکن از آن مسابقه در جام‌جهانی ۱۹۹۰ اخراج شدند؛ اما آن صحنه یکی از نمادین‌ترین تصاویر رقابت آلمان و هلند در تمام تاریخ است.
کلاه شانس پلیس
در جام‌جهانی ۱۹۹۸ یک اتفاق خارق‌العاده رخ داد و تیم ملی کرواسی با هدایت میروسلاو بلاژوویچ توانست تا مرحله نیمه‌نهایی صعود کند. بلاژ که بعدها سرمربی تیم ملی ایران شد، همیشه یک کلاه پلیس همراه خود داشت و آن را روی نیمکت روی سرش می‌گذاشت. سرمربی تیم ملی کرواسی برای خبرنگاران تعریف کرد که قبل از سفر به فرانسه برای حضور در جام‌جهانی ۱۹۹۸، دوست پلیسی داشته که این کلاه را به او هدیه داد اما این پلیس در درگیری با آشوبگران و در یک نزاع خیابانی کشته شد. کلاه پلیس برای تیم ملی کرواسی شانس به همراه داشت و آنها توانستند تا نیمه‌نهایی پیش بروند و اگر بدشانسی نمی‌آوردند، حتما فینالیست می‌شدند.
دعوا بر سر توپ
در نخستین فینال جام جهانی (تابستان ۱۹۳۰) اتفاق عجیبی رخ داد. دو تیم فینالیست، اروگوئه و آرژانتین، داور بلژیکی را با خواسته‌شان گیج کرده بودند. در شروع بازی هر تیم خواهان یک توپ متفاوت بود. به همین خاطر داور تصمیم گرفت در هر نیمه از یک توپ بهره ببرد. نیمه نخست با توپ اروگوئه‌ای‌ها برگزار شد که آرژانتین توانست ۲ بر یک پیروز شود. در نیمه دوم بازی با توپ آرژانتین انجام شد و اروگوئه به بازی برگشت و توانست ۴ بر ۲ میهمانش را شکست دهد و قهرمان این بازی‌ها شود.
نبرد برنه
نماد اخراج در جام جهانی، بازی‌ای برزیل و مجارستان ۱۹۵۴ است. بازی که بعدها نبرد برنه لقب گرفت. این بازی سه کارت قرمز داشت که با توجه به استانداردهای قوانین امروز می‌توانست چندین برابر باشد. حتی پس از سوت پایان، درگیری بین دو تیم ادامه داشت. مجارستان ۴ بر ۲ پیروز میدان نبرد شد.
حضور در قبل و بعد از جام جهانی
اریک نیلسون از سوئد و آلفرد بیکل از سوئیس تنها بازیکنانی هستند که قبل و بعد از جنگ جهانی دوم در جام جهانی حاضر شدند. ۱۹۳۸ و ۱۹۵۰.
مشمئز کننده‌ترین بازی فوتبال
هیچ بازی‌ای در تاریخ جام جهانی مشمئز کننده‌تر از دیدار آلمان و اتریش در جام جهانی ۱۹۸۲ نبوده است. برد یک بر صفر آلمان، دو همسایه را به مرحله بعد می‌رساند و الجزایر حذف می‌شد. آلمان طی ۱۰ دقیقه به گل اول خود رسید و پس از آن هر دو تیم بازی را با پیاده‌روی ادامه دادند. هواداران حاضر در ورزشگاه اعتراض خود را با هو کردن بازیکنان نشان دادند و یک هوادار آلمانی پرچم کشور خودش را آتش زد. بازی به پایان رسید و اعتراض الجزایر به تبانی صورت گرفته رد شد. از آن سال به بعد بازی آخر مرحله گروهی همزمان برگزار شد.
دست خدا و انتقام سربازان آرژانتینی
۲۲ ژوئن سال ۱۹۸۶ روزی است که دو گل معروف دیه‌گو مارادونا مقابل تیم ملی انگلیس در جام جهانی به‌ثمر رسید؛ یکی از زیباترین گل‌های جام جهانی که از میانه میدان و با دریبل بیشتر بازیکنان انگلستان به‌ثمر رسید و دیگری گل معروف به «دست خدا!» در آن دیدار که در مرحله یک‌چهارم نهایی جام جهانی در ورزشگاه آزتک مکزیکو‌سیتی برگزار شد، مارادونا با دست توپ را از بالای سر پیتر شیلتون، دروازه‌بان مشهور سه‌شیرها عبور داد و یک گل تاریخی را به‌ثمر رساند. گلی که مارادونا هرگز بابت آن اظهار پشیمانی نکرد و آن را دست خدا نامید و اعلام کرد با این گل، انتقام حمله انگلیسی‌ها به جزایر مالویناس در سال ۱۹۸۲ و کشته شدن ۶۵۰ سرباز آرژانتینی را گرفته است.
حواس‌پرتی داور
داور فرانسوی، مایکل واتروت در نیمه‌نهایی حساس جام بین آرژانتین و ایتالیا ۱۹۹۰ هشت دقیقه وقت اضافه گرفت! او بعدها اعتراف کرد حواسش به گذر زمان نبوده است.
دردسر موهای بلند
فرناندو ردوندو بازیکن تیم ملی آرژانتین در جام‌جهانی ۱۹۹۸ توسط پاسارلا به تیم ملی دعوت نشد. چون در آن زمان پاسارلا حضور بازیکنان مو بلند، با گوشواره ورا در تیم ملی ممنوع کرده بود و ردوندو باید برای حضور در تیم ملی موهای خود را کوتاه می‌کرد.
باشگاه خبرنگاران
