بادکش درمانی در طب سنتی ایرانی ـ اسلامی یکی از ارکان درمانی مکمل و پیشگیری‌کننده به حساب می‌آید و از آن می‌توان برای کاهش یا بهبود برخی بیماری‌ها همچون دردهای استخوانی ـ مفصلی، گرفتگی‌های عضلانی، خستگی‌های مزمن، دردهای مبهم بدنی، التهاب بافت‌های نرم عمیق یا زیر پوستی، ضعف در خونرسانی و دفاع بدن و برخی از انواع بیماری‌های پیچیده استفاده کرد.
دکتر محمد علی زارعیان، پزشک، پژوهشگر و متخصص طب سنتی ایران در این خصوص به جام‌جم می‌گوید: با بادکش درمانی می‌توان از مراجعات مکرر و ضروری به سیستم بهداشتی ـ درمانی کشور و هزینه‌های مختلفی که برای افراد و سیستم به دنبال دارد، کاست البته باید به این نکته توجه شود که افراد باید در مواقع بروز بیماری‌های حاد، شدید، طولانی، ناشناخته یا تهدیدکننده حتما و قطعا به پزشک حاذق و متخصص مربوط مراجعه کنند.
تفاوت بادکش و حجامت در چیست؟
زارعیان در پاسخ به این پرسش که بادکش چیست و چه فرقی با حجامت دارد، می‌گوید: حجامت دو نوع خشک و تر دارد. حجامت تر همانی است که هم اکنون در کشور مرسوم شده و در این نوع حجامت پس از بادکش عضو مورد نظر، با یک تیغ استریل جراحی، چند خراش سطحی به صورت مایل به پوست وارد می‌شود، اما حجامت خشک که همان بادکش نامیده می‌شود به وسیله لیوان مخصوص مکنده‌ای فقط کشش و مکش روی پوست ایجاد می‌شود و پوست در داخل لیوان جمع می‌شود و دیگر تیغ و ایجاد خراش در آن مطرح نیست. این پژوهشگر و متخصص طب سنتی با اشاره به این‌که بادکش دو نوع گرم و سرد دارد، می‌گوید: بادکش به طور کلی باعث گرم‌شدن موضع می‌شود، اما تفاوت انواع سرد و گرم آن در این است که در بادکش‌های گرم از یک منبع گرمادهنده مقداری حرارت مصنوعی به موضع بادکش داده می‌شود که باعث گرمای مضاعف یا گرم‌تر شدن ناحیه بادکش می‌شود که این گرمای مصنوعی در بادکش سرد به بدن داده نمی‌شود و انتخاب آن به نوع بیماری، مزاج فرد و نظر پزشک معالج مربوط می‌شود.
بادکش به ۳ روش درمان می‌کند
چرا روش بادکش درمانی در بیماران مختلف متفاوت است؟ دکتر زارعیان در پاسخ به این سوال می‌گوید بادکش از نظر روش انجام کار روی بدن به سه صورت ثابت، متناوب و متحرک تقسیم می‌شود. در بادکش ثابت، لیوان بادکش روی موضع نگهداشته می‌شود و ثابت می‌ماند تا مواد و اخلاط در آن ناحیه متمرکز شود، اما در بادکش متناوب یا منقطع، لیوان بادکش به صورت مکرر از روی موضع برداشته و مجدد روی آن گذاشته می‌شود تا با ایجاد این ورزش مصنوعی هجوم خون به آن ناحیه بیشتر، موضع گرم‌تر و اخلاط سبک به آن ناحیه کشیده شود. در بادکش متحرک یا لغزان، لیوان بادکش را روی پوست از یک ناحیه به ناحیه دیگر بدن حرکت می‌دهند و می‌کشند تا اخلاط سنگین را از عضو درگیر انتقال دهند و دور کنند. در این روش بادکش جهت حرکت خیلی حائز اهمیت است.
اهداف بادکش‌درمانی چیست؟
به گفته این متخصص طب سنتی، با بادکش کردن جریان خون مویرگی و غذا رسانی به عضو درگیر بیشتر شده سبب تقویت بافت ماهیچه‌ای و رفع، لاغری‌های موضعی بخصوص در ناحیه صورت می‌شود. ضمن این‌که با افزایش خونرسانی موضعی به عضو مبتلا، سلول‌های دفاعی و فاکتورهای ضد التهاب خونی به موضع راه یافته و باعث تسریع ترمیم آسیب‌های بافتی و رفع عفونت‌های موضعی می‌شود. به عنوان مثال بادکش اطراف زخم بستر به ترمیم و بهبود آن کمک می‌کند.
زارعیان با اشاره به این‌که یکی از تاثیرات مثبت بادکش درمانی در رفع گرفتگی‌ها و اسپاسم عضلات است می‌گوید: اسپاسم نشانه تجمع مواد زائد در عضله و نتیجه آن انقباض عضلانی برای دفع این مواد است که برای رفع و بهبود این مشکل، با بادکش گرم موضع را گرم و منبسط کرده و با افزایش خونرسانی به ناحیه درگیر به تخلیه مواد زائد از عضلات کمک می‌کنند. سرما می‌تواند با انقباض مواد در عضلات، درد را تشدید کند.
این پژوهشگر می‌افزاید: از بادکش برای برطرف کردن چربی موضعی بدن، رفع تورم، خروج باد، رفع قولنج‌های دردناک از عضو درگیر، برگرداندن حس دست و پا، ایجاد آرامش و رفع خستگی و کسالت نیز استفاده می‌شود.
عوارض بادکش
نوع بادکش سرد و گرم یا بادکش‌های ثابت، متحرک و متناوب باید با نظر و تجویز پزشک و براساس نوع مزاج، شرایط بیمار و نوع مشکل انتخاب شود. دکتر زارعیان به چند عارضه ناشی از استفاده نادرست و غیراصولی از بادکش اشاره می‌کند و می‌گوید: اگر برای کسی که فشار خونش بالاست، از بادکش گرم و در محل غیرمرتبط استفاده شود، می‌تواند باعث بروز مشکلاتی در ناحیه قلب شود یا اگر در یک زمان در دو ناحیه خاص از بدن دو نوع بادکش استفاده شود، امکان افت فشار خون و بیهوشی فرد زیاد است یا اگر لیوان بادکش بیش از حد روی سیاهرگ یا سرخرگ قرار گیرد، باعث لخته شدن خون و بروز مشکلات جدی ثانویه یا پارگی عروق واریسی شده و حتی بادکش‌های قوی سبب بروز تاول می‌شوند. در ضمن استفاده غیراصولی و ناشیانه از بادکش‌هایی که این روزها توسط برخی دستفروشان در سطح شهر به فروش می‌رسد نیز می‌تواند دردسرساز شود.
توصیه‌های بادکشی
بادکش درمانی در ایام عادت ماهانه ممنوع است و نباید بعد از غذا خوردن، استحمام و ورزش بادکش کرد. ۱۲ ساعت قبل و بعد از بادکش از مصرف غذاهایی چون گوشت قرمز، جگر، عدس، ماهی و پنیر اجتناب کنید و غذاهای سبک همچون سوپ، آش و خورش‌های مناسب با مزاجتان بخورید. بهترین نوع بادکش آن است که چند دقیقه پس از آن، موضع قرمز و کبود شود.
قسمت‌هایی که بادکش می‌شود
زارعیان در پاسخ به این پرسش که چه قسمت‌هایی از بدن و به چه منظور بادکش می‌شود، می‌گوید: از بادکش برای نواحی مختلف بدن استفاده می‌شود که خواص درمانی زیادی دارد. بادکش شکم، به افزایش تحریک و حرکات دودی روده کمک کرده و به کاهش یبوست، نفخ و چربی شکمی کمک می‌کند. بادکش پشت برای رفع تنگی نفس، آسم، رفع اسپاسم عضلانی و خستگی مفید است. بادکش گردن، سردرد، خستگی گردن و عفونت گلو را کاهش می‌دهد.
بادکش صورت (پیشانی، گونه‌ها و زیر چانه) برای درمان و تخلیه سینوزیت، درمان جوش، عفونت لثه و برخی از انواع سردرد مناسب است. بادکش زانو، درد مفصل، صدا و ورم زانو را التیام می‌بخشد. بادکش ران به درمان نارسایی جنسی زن و مرد کمک می‌کند. بادکش انتهای کمر و پهلوها، مشکلات گوارشی، کلیوی و تخمدانی را بهبود می‌بخشد و سبب تقویت قوای جنسی مرد و زن و تقویت عضلات کمر و رفع خارش می‌شود. بادکش سینه به تقویت ریه‌ها و حجیم کردن سینه‌ها کمک می‌کند. بادکش ناف از التهاب پروستات می‌کاهد و برای درمان واریکوسل، ناتوانی جنسی مردان و بی‌اختیاری ادرار مناسب است و سبب تقویت تخمدان و رفع عفونت و سوزش مجاری ادرار می‌شود و بادکش کبد به درمان مشکلات کبدی همچون تنظیم آنزیم‌ها و چربی کبدی کمک می‌کند.
به گفته دکتر زارعیان، اغلب موارد گفته شده فقط به روند درمان بیماری کمک می‌کنند و یک درمان مکمل محسوب می‌شود، اما در برخی دیگر از بیماری‌ها با نظر پزشک مربوط می‌تواند یک درمان مستقل محسوب می‌شود.
