نودیها : بهمن یکی از حوادثی است که هر ساله در کشور با گرم شدن هوا و آب شدن ناگهانی برف‌ها با آن رو به رو می‌شویم، بنابراین برای حفظ سلامتی خود و اطرافیانتان باید نکات ایمنی را رعایت کنید.
بهمن، توده‌های برفی است که ناگهان به حرکت در می‌آید و به خاطر سنگینی و نیروی جاذبه زمین از بالا به پایین سرازیر می‌شود و به تدریج با افزایش سرعت و توده برف، ناآرام و متلاطم می‌شود. بهمن تهدیدی جدی برای ساختمان‌های واقع در پهنه‌های کوهستانی، اسکی‌بازان، کوهنوردان و روستانشینان محسوب می‌شود و خسارت زیادی به ساختمان‌ها وارد کرده و جاده‌ها را مسدود می‌کند. شناخت بهمن و راه‌های پیشگیری، مقابله و احیاناً گریز از آن، به‌خصوص برای ساکنان مناطق کوهستانی و کوهنوردان ضروری است.
بهمن با نوسان‌ها (موج‌های زلزله) یا صدای خودروها، هواپیما‌ها و بالگرد‌ها به پایین رها می‌شود و توان کافی برای تخریب و انهدام ساختمان‌های غیرمقاوم را داراست.
عوامل افزایش خطر بهمن
شیب از عوامل اصلی سقوط بهمن است. روی شیب‌های تند (۵۰ درجه یا بیشتر)، چون برف قبل از انباشتگی به طور طبیعی به پایین سرازیر می‌شود، خطر سقوط بهمن معمولاً زیاد نیست. روی شیب‌های خیلی ملایم (کمتر از ۲۵ درجه) نیز خطر بهمن معمولاً زیاد نیست. بر پایه تحقیقات، عمدتاً بیشترین بهمن‌ها در شیب‌های ۳۵ تا ۴۰ درجه اتفاق می‌افتند، لذا با تند شدن شیب، ثبات لایه فوقانی برف کاهش یافته، خطر بهمن افزایش می‌یابد.
پوشش طبیعی خاک به لحاظ جلوگیری از بهمن، دارای اهمیت است. زمین‌های صاف یا بدون پستی و بلندی بهمن‌خیز هستند. یکنواختی شیب نیز عامل خطرناکی است.
وزش باد‌های تند، مهمترین عامل سقوط بهمن است. باد عامل بسیار مهمی در افزایش خطر سقوط بهمن است، به ویژه اگر در طی چند روز متوالی به شدت بوزد.
سقوط بهمن پس از بارش برف به مقدار بارش، وزن برف و در نهایت میزان شیب کوه بستگی دارد. با گذشت زمان، احتمال زنده ماندن شخص مدفون در زیر یک متر برف، به سرعت کاهش می‌یابد.
برای مواجهه با سقوط بهمن، تمام حواستان را به کار بگیرید. با شنیدن کوچکترین صدایی که حکایت از سقوط بهمن دارد، منطقه را ترک کنید.
در منطقه‌ای که حتی یک بار بهمن در آن به وقوع پیوسته، همیشه احتمال سقوط دوباره وجود دارد. این نکته را به خاطر داشته باشید که برای نجات کسی که زیر بهمن مدفون شده است، فقط ۳۰ دقیقه فرصت دارید. پس وقت را از دست ندهید. پس از ۳۰ دقیقه از دفن شدن در زیر برف تنها می‌توان امیدوار بود که فقط ۵۰ درصد از آسیب دیدگان، زنده بمانند.
درخت‌ها و درختچه‌ها، سنگ‌ها و دره‌های کم شیب و باز از جمله مهمترین عوامل بازدارنده وقوع بهمن هستند، متأسفانه این روز‌ها به دلیل نابودی پوشش گیاهی و ساخت و ساز‌های غیر اصولی تعداد زیادی از این عوامل نابود شدند.
اقدامات قبل از وقوع بهمن
از تردد در جاده‌های بهمن‌خیز خودداری کنید. به هنگام عبور از مناطق کوهستانی پر از برف باید سکوت کرد، بوق زدن یا بلند کردن صدای پخش صوت ماشین در این مسیر‌ها می‌تواند موجب ریزش بهمن شود.
قبل از صعود به کوه باید حتماً برنامه داشته باشید و سرپرست مجرب، مسیر و منطقه صعود، ظرفیت و توان افراد از قبل تعیین شده باشد و دیگران را در جریان برنامه صعود و کوهنوردی خود قرار دهید.
وسایل ارتباطی (بی سیم، تلفن همراه وو …) باید حتماً موجود باشد. افردی که قرار است از بهمن عبور کنند با فشار دادن دکمه دستگاه، باید آن را در وضعیت فرستنده و دیگران در وضعیت گیرنده قرار دهند.
صعود، تمرین و کار در مناطق کوهستانی و برف‌گیر حتماً باید با وسایل، لوازم و ابزار کوهنوردی اعم از لوازم فنی، پوشاک، تغذیه، وسایل امدادی و … همراه باشد.
در هنگام عبور ساکت باشید تا ارتعاشات صدا باعث ریزش بهمن نشود. ارتعاش یکی از عوامل مهم ریزش بهمن است. بنابراین، در جا‌هایی که خطر ریزش بهمن وجود دارد باید از فریاد پرهیز کنید. در واقع سکوت موجب می‌شود که بهتر متوجه ریزش برف شوید و به موقع اقدام کنید.
بهتر است اعضای گروه در شیب‌های خطرناک در فاصله حداقل ۳۰-۲۰ متری یکدیگر حرکت کنند تا همگی گرفتار بهمن نشوند و بتوانند همدیگر را نجات بدهند.
از یک شیب برفی باید خیلی نرم و سبک قدم بردارید تا فشار و ضربه به برف مسیر وارد نشود و باعث شکست برف و جریان بهمن نشود. از ریسمان یا طناب مخصوص کوهنوردی استفاده کنید. در روی برف به صورت زیگزاگ راه نروید و تا حد امکان به صورت یک خط مستقیم روی برف بالا بروید. بهترین راه عبور از بهمن این است که بهمن را به طرف بالا صعود کنیم نه عرضی.
برای عبور از بهمن، نباید فرد را با طناب یا وسیله دیگری حمایت کرد، چرا که ممکن است بهمن، فرد را تکه تکه کند. در هنگام عبور از بهمن، باید تک تک و بدون عجله و با فاصله زیاد از محل عبور کرد. همچنین کوله پشتی را به سمت شیب قرار می‌دهیم و فقط یک بند آن را روی شانه می‌اندازیم تا در صورت سقوط بهمن بتوان به راحتی کوله را رها کرد، اگر جا پای نفر قبلی خیلی عمیق است برای پر کردن جای پا از برف‌های همان قسمت استفاده کنید.
از مسیر‌های شناخته شده عبور کنید و تا حد امکان باید از بالای محدوده بهمن (نزدیک به تاج بهمن) عبور کنیم تا حجم برف کمتری بالای سرمان باشد. با شنیدن کوچکترین صدایی که حکایت از نشست و ریزش و سقوط بهمن دارد، منطقه را ترک کنید.
اقدامات حین وقوع بهمن
همه تجهیزات مخصوصاً اشیای فلزی و برّنده را از خود دور کنید. به محل‌های امن فرار کنید. یعنی به صورت شنا خود را روی بهمن بیاورید و به طرف بالا و سمت چپ یا راست فرار کنید.
به سمت عوامل بازدارنده (مثل سنگ ها، درختچه‌ها و…) حرکت کنید. اگر مقدور بود قبل از فرو رفتن در زیر برف، وسایلی از خود را به بالا پرتاب کنید تا جستجوگران بتوانند با یافتن آن‌ها مسیر شما را تشخیص دهند.
اگر در بهمن فرو رفته‌اید سعی کنید با کمک دست‌ها، یک پاکت یا یک کیسه نایلونی را مقابل صورتتان قرار دهید. بیشتر مرگ و میر ناشی از بهمن به خاطر خفگی است، لذا ایجاد فضایی برای ورود هوا و نفس کشیدن مهمترین کاری است که می‌توانید انجام دهید.
با هر وسیله‌ای مقابل دهان و بینی خود را بپوشانید، نفس را در سینه حبس کنید، چرا که این کار از ورود ذرات برف و یخ‌زدگی ریه‌ها و خفگی جلوگیری می‌کند. خونسردی خود را حفظ کنید، زیرا در صورت حفظ آرامش، بدنتان قادر به نگهداری انرژی خود خواهد بود و در نتیجه بهتر می‌توانید برای نجات خود تصمیم بگیرید.
یادتان باشد هر قدر کمتر در زیر برف ناشی از ریزش بهمن فرو روید، شانس بیشتری برای زنده ماندن دارید. باید در بهمن مثل زمانی که در آب هستید، شنا کنید تا خود را به روی سطحی بهمن برسانید.
باشگاه خبرنگاران جوان
