مریم اسودی، کارشناس ارشد مشاوره- شاید شما هم افرادی را دیده باشید که معتقدند این روزها به دلیل مشکلات اقتصادی دیگر چرخ زندگی فقط با کار کردن مرد، نمی چرخد. این مسئله باعث شده است خیلی از زنانی که تا چند سال قبل، در خانواده فقط با عنوان همسر و مادر ایفای نقش می کردند، اکنون پا در حیطه اشتغال بگذارند. البته بعد اقتصادی، فقط یکی از ابعاد تصمیم گیری برای شاغل شدن یک زن است؛ تصمیمی که می تواند پیامدهای مثبت و منفی دیگری را برای زندگی زناشویی به همراه داشته باشد. در بحث اشتغال به کار زنان، باید به چند شاخص کلی توجه کرد که در ادامه مطلب به بررسی آن ها می پردازیم.
نحوه نگرش هر کدام از زوجین به مسئله کار، مشارکت، استقلال مالی و مواردی از این قبیل بسیار مهم است و باید دانست که بخش عمده ای از آن، از سبک زندگی و تفکر در خانواده پدری سرچشمه می گیرد. به طور مثال ممکن است مردی چنین دیدگاهی نسبت به کار همسرش داشته باشد: «زن نباید استقلال مالی داشته باشد» یا «پول من وتو ندارد، پول ماست و باید برای زندگی هزینه شود» یا «تو به جای اینکه وقتت را برای خانواده صرف کنی برای کار می گذاری، برای جبران باید پولت را برای خانواده هزینه کنی» و اختلاف نظرهایی از این دست که می تواند تا حدی دردسر ساز باشد. چنین باورهایی به طور عمده از این نگرانی در مردها شکل می گیرد که «خانمی که استقلال مالی دارد، کم کم از همسرش دور می شود و حرف شنوی کمتری دارد».
در برخی موارد دیده شده است که استقلال یک زن، کارآمدی یک مرد را زیر سوال می برد و تنها راه حفظ و نگهداری زندگی در چنین شرایطی، داشتن باورهای موثر زوج دیگر است. به عنوان مثال خانمی که از بین گزینه های زیر، مورد چهارم را به عنوان دلیل خود برای کار کردن، انتخاب می کند در چنین ارتباطی تاحد زیادی شکست می خورد:
الف- کار می کنم تا پس انداز کنم و در آینده در یک روز سخت ،آن را برای کم کردن مشکلات هزینه کنم.
ب- کار می کنم تا احساس مطلوب و ارزشمند بودن را پیدا کنم و برای رفاه خود و خانواده ام هزینه کنم.
ج- کار می کنم تا من هم یکی از چرخ های زندگی را بچرخانم وکمک حال همسرم باشم.
د- کار می کنم تا استقلال مالی داشته باشم و به همسرم محتاج نباشم و دوست دارم پولم را برای خودم هزینه یا پس انداز کنم؛ چرا که معتقدم پول مال من است و هر جور که دوست دارم، آن را صرف می کنم.
همان طور که ملاحظه می کنید در سه گزینه دیگر، کار کردن با نگاه کمک رسانی و خیرخواهانه است و موجبات پیوستگی زوج ها را فراهم می کند، اما در مورد چهارم، کار کردن رفتاری خودخواهانه و فرد محور محسوب می شود و نه زوج مدار. به این معنی که چنین فردی کار می کند برای خودش نه برای زوجیتش و چنین رفتارهایی اگر زیاد باشد، می تواند گسستگی عاطفی ایجاد کند. در بهترین وضعیت انتظار داریم اگر خانمی کار می کند بخشی از درآمدش را برای پس انداز و مصارف شخصی و بخشی را برای کمک رسانی و مشارکت در زندگی زناشویی صرف کند.
دومین موضوعی که باید به آن توجه ویژه داشت، نحوه درخواست کردن، گفت وگو کردن و مذاکره درباره مشارکت در مسائل مالی و بقیه امور زندگی است. مثلاً ممکن است خانمی از چهار گزینه مذکور، یکی از سه گزینه اول را انتخاب کند اما در ارتباط با همسر، در یک مذاکره آزاردهنده، متوقعانه، طلبکارانه و غیر محترمانه قرار گرفته باشد. به عبارتی فرد با اصل مشارکت و کمک رسانی به خانواده مشکلی ندارد ولی در ارتباط با همسر دچار آزردگی خاطر شده است. در چنین شرایطی لازم است فرد احساس و درخواست خود را به همسر خود اطلاع دهد که البته چنین کاری را می توان به شکل مستقیم یعنی گفت وگو و غیر مستقیم مثل نامه نوشتن انجام داد. البته تأکید می کنم که داشتن مهارت گفت وگو در چنین شرایطی بسیار ضروری است. توصیه می کنم برای داشتن یک گفت وگوی بهتر از نکات زیر بهره ببرید:
* زمان مناسبی را برای گفت وگو انتخاب کنید.
* ابتدا نکات مثبت و قدرت رابطه مشترک را یادآوری کنید. این کار به هر دو نفر احساس آرامش می دهد و جلوی تنش و به هم ریختن مذاکره را می گیرد. سپس مطرح کنید که مسئله ای وجود دارد که شما را ناراحت می کند و می خواهید برای رفع آن از همسرتان کمک بگیرید.
*در قدم بعدی یادآوری کنید که هر دوی ما حق داریم و توانمند هستیم که زندگی بهتر و صمیمانه تری داشته باشیم .
*گام بعدی بیان مسئله به شکل درخواست است نه گله گذاری و غرزدن. همچنین از همسرتان بخواهید نظرش را بیان کند. مثلا بگویید: «دوست دارم نظرت را درباره این مسئله بدانم.»
همچنین به گزارش تبیان کار کردن زن بیرون از خانه، دارای مزایا و معایبی است و به نظر می آید حفظ تعادل و میانه روی در این موضوع حساس، راهگشاست. از مزایای کار کردن زن بیرون از خانه می توان به موارد زیر اشاره کرد:
* اشتغال در بیرون از منزل به زنان کمک می کند تا از تخصص و تحصیلات خود بهره ببرند که این مسئله در امنیت روانی و احساس کارآمدی شان بسیار موثر است.
* این دسته از زنان، با کار کردن در بیرون از منزل، باری از مشکلات اقتصادی را از دوش همسر بر می دارند و موجب می شوند که خانواده از لحاظ مالی در رفاه بیشتری باشد.
* در دوران کهنسالی و کهولت سن و در نبود همسر به علت برخورداری از مستمری، وابسته و نیازمند فرزندان نخواهند بود که این مسئله در سلامت روان دوران پیری و استقلال بیشترشان موثر خواهد بود.
* مشارکت اجتماعی زن در جامعه، مراودات وسیع اجتماعی و به ویژه اشتغال در بخش های فرهنگی باعث افزایش آگاهی ها و دانستنی های زن می شود و او را در تربیت فرزندان حمایت بسیاری می کند.البته فعالیت زن خارج از خانه، معایبی را نیز به دنبال دارد که مهم ترین آن ها، موارد زیر است:
*اشتغال زن در بیرون از منزل مسلما وقت و انرژی بسیاری را از وی می گیرد؛ لذا طبیعی است که با خستگی روانی و جسمی بیشتری (نسبت به زن خانه دار) در منزل حضور یافته و آن انرژی کافی را که باید صرف همسر و فرزندانش کند، ندارد.
* یکی از مسائلی که باعث مراوده و گفت وگوی بیشتر زن و مرد با یکدیگر می شود، مسائل اقتصادی و مالی است. این در حالی است که در زنان شاغل به علت استقلال مالی، میزان گفت وگو درباره این مسائل بسیار کاهش می یابد که این امر می تواند باعث ایجاد گسل عاطفی میان زن و مرد شود.
* زنان شاغل علاوه بر کار خارج از خانه ناچارند عمده ترین کارهای داخل خانه را هم به تنهایی به دوش بکشند. در حالی که بیشتر مردان یا مهارت های مربوط به خانه داری را نیاموخته اند یا همکاری لازم را با همسری که پا به پای آن ها در بیرون از منزل مشغول به کار است، ندارند. این امر باعث خستگی بیش از حد زن می شود که نتیجه آن کاهش توجه و رسیدگی به همسر و فرزندان می شود. از طرفی این موضوع می تواند زمینه اختلاف میان زن و مرد را پدید آورد.
* و در نهایت مهم ترین عیبی که اشتغال زن در بیرون از خانه دارد، مشکل نگهداری و تربیت فرزند (یا فرزندان) است. در بسیاری از موارد کار مادر و بچه داری در تضاد با یکدیگر قرار می گیرد. برای مثال با توجه به تعهدات مادر در محل کار و مسئولیت هایی که وی بر عهده دارد، همیشه این نگرانی را دارد که می تواند وقت کافی برای فرزندش بگذارد و با او حرف بزند، می تواند در امر تربیت وی نقش اصلی و اساسی را داشته باشد؟ و … اکثر کودکانی که مادر شاغل دارند، در مهد کودک به سر می برند اما آیا واقعا مهد کودک می تواند جایگزینی برای مادر باشد؟همواره ذهن ما ترازویی برای سنجش و تفکیک خوب از بد دارد. بهتر است کار، درآمد و پول را در یک کفه و کل زندگی را در کفه دیگر قرار دهید تا بتوانید تصمیم بهتری بگیرید. به عبارت دیگر مزایا ومعایب هر نوع رفتاری در این شرایط را ارزیابی کنید و بعد تصمیم بگیرید.
منبع:روزنامه خراسان
