احادیث و روایات
بسم الله الرحمن الرحیم – شرح حدیثی خواندنی از امام جواد علیه‌السلام توسط آیت الله مصباح یزدی را در ادامه بخوانید.
رجا نیوز – شرح حدیثی خواندنی از امام جواد علیه‌السلام توسط آیت الله مصباح یزدی
فضیلت تبرّا و تولاّى خالصانه
امام جواد(علیه السلام) روایتى بسیار شریف، پر مغز و پرمحتوا دارد که قابل تأمّل است:
أوْحَى اللّهُ إِلَى بَعضِ الأَنبیاءِ: امّا زُهدُکَ فِى الدّنْیَا فَتَعجِلُکَ الرَّاحَهَ، وَ امّا انقِطَاعُکَ إِلَىَّ فَتَعزُزکَ بِى، و لکن هَلْ عادَیتَ لِی عَدُوّاً أو وَالیتَ لِى ولیّا. (علامه مجلسى، بحارالانوار، ج ۶۹، ص ۲۳۸، باب ۳۶، ح ۷.)
پیامبرى از پیامبران خدا توجّه یافت که خدا نعمت بزرگى را به من عطا کرده که در دنیا زهد دارم و عشق به دنیا را از دل من برداشته است. بالاتر از آن، حالت انقطاع الى اللّه به من داده است که چه مفهوم بسیار والا، پرمعنا و پرمحتوایى است. انقطاع الى اللّه، یعنى به هیچ چیز جز خدا امید نداشته باشى. سر و کارت فقط با خدا باشد. از همه چیز بریده و فقط به او پیوسته باشى. خیلى نعمت بزرگى است. وقتى کسى توجّه یابد که خدا نعمتى به این عظمت به او داده، لازمه اش این است که به ذهن او خطور کند به چه کسى چنین نعمتى داده شده است. چه نعمتى از این بالاتر؟ نه دلبستگى به دنیا و نه امید به کسى غیر از خدا دارد. هیچ انسى با کسى جز خدا ندارد. خدا مى‌خواهد دست پیامبرش را بگیرد و باز هم او را بالاتر بیاورد؛ از این رو مى‌فرماید: امّا زُهدُکَ فِى الدّنْیَا فَتَعجِلُکَ الرَّاحَهَ.
این بى رغبتى که به دنیا دارى و دنبال مال و مکنت دنیا نمى روى، باعث مى‌شود که آسوده و راحت باشى؛ چون انسان هر قدر بیش‌تر به دنیا دل ببندد، گرفتارى و غصه اش بیش‌تر مى‌شود. درست است که زهد، صفت بسیار خوبى است؛ امّا احتمال دارد که فقط براى خدا نباشد؛ چرا که زهد پاداش دنیایى، یعنى راحتى و آسودگى دنیایى را در پى دارد.
انقطاع الى اللّه چه؟ کسى که هیچ توجّهى جز به خدا ندارد؛ به هیچ کس امیدى نمى بندد؛ درِ خانه هیچ کس نمى رود، و توجّه و سر و کارش فقط با خدا است، چه؟ امّا انقِطَاعُکَ إِلَىَّ فَتَعزُزکَ بِى؛ این انقطاع تو سببِ مى‌شود که با من عزّت بیابى؛ چون آدمى درِ خانه هرکس برود، به هر اندازه‌اى که ته دلش به دیگرى امیدى داشته باشد، همان اندازه ذلیلش مى‌شود. انسان هر قدر از دیگران مستغنى‌تر باشد و به کسى امیدى نداشته باشد، عزیزتر مى‌شود. اگر کسى هیچ اعتنایى به دیگران نداشته باشد که به او کمک کنند یا نکنند؛ چیزى به او بدهند یا ندهند؛ احترامش کنند یا نکنند. به همان اندازه عزّتش بیش‌تر مى‌شود؛ چون نیازى ندارد. چه لذّتى بالاتر از بى نیازى از همه خلق خدا؟ پس انقطاع إلى اللّه هم اثرى دنیایى براى خودت دارد. تو چیزى بالاتر باید داشته باشى: و لکن هَلْ عادَیتَ لِی عَدُوّاً أو وَالیتَ لِى ولیّاً؛ آیا فقط به سبب من با کسى ارتباط برقرار کرده‌اى؟ کسى را فقط براى آن که بنده من است، دوست داشته‌اى؟ آیا با کسى فقط به جهت این که با من دشمن است، دشمنى کرده‌اى؟ این، از زهد و انقطاع الى اللّه هم بالاتر است.
شاید آن پیامبر خدا، مقام تولاّ و تبرّا را نیز دارا بوده است؛ امّا خداوند مى‌خواسته به او توجّه دهد که تولاّ و تبرّاى خالصانه از زهد و انقطاع نیز مهم‌تر است. به طور طبیعى، هر فردى، شخصى را دوست مى‌دارد؛ امّا«أَو وَالَیتَ لِى وَلِیّاً؛ آیا یکى از اولیاى خدا را دوست داشته‌اى یا نه؟ البتّه ممکن است کسى اولیاى خدا را دوست بدارد؛ امّا به سبب منافعى که براى خودش دارد؛ به طور مثال براى این که در قیامت او را شفاعت کنند. در این صورت، ولىّ خدا را براى خودش دوست داشته است. نمى گوید: أَو وَالَیتَ لِى وَلیّى؛ بلکه مى‌فرماید: هَلْ عادَیتَ لِی عَدُوّاً أو وَالیتَ لِى ولیّاً. چنین رابطه خالصانه‌اى، رابطه ولایت است. چیزى که نزد خدا ارزش دارد، این است که على(علیه السلام)را از آن رو که دوست خدا است، دوست بداریم و با دشمنان على(علیه السلام) بدان جهت که دشمنان خدا هستند، دشمنى بورزیم؛ وگرنه چه کسى است که على(علیه السلام) را دوست نداشته باشد. کافران هم اگر على(علیه السلام) را شناخته باشند، او را دوست مى‌دارند و به او عشق مىورزند؛ همان طور که به هر کمال و جمالى عشق مىورزند، مگر آن که على(علیه السلام) را نشناخته باشند. کدام انسان پاک فطرتى است که على(علیه السلام) را دوست نداشته باشد؟ مهم این است که بکوشیم ارتباط ما با اولیاى خدا، به ویژه با امام عصر عجل اللّه تعالى فرجه الشریف،شعاعى از ولایت اللّه باشد. به این جهت است که خطاب به امامان علیهم السلام مى‌گوییم:مَن وَالاَکُم فَقَد وَالَى اللَّهَ وَ مَن عَادَاکُم فَقَد عَادَاللَّهَ؛ (قسمتى دیگر از زیارت جامعه کبیره)
هر که ولایت شما را بپذیرد، ولایت خدا را پذیرفته است، و هر که با شما دشمنى ورزد، با خدا دشمنى ورزیده است.
شعاع ولایتِ اولیاى خدا به دوستانشان نیز سرایت مى‌کند. محبّان امام زمان(علیه السلام) را نیز از آن جهت دوست بداریم و تکریم کنیم که دوستدار امام زمانند.
