نودیها: «کابوس سربازی» یکی از دغدغه های هر جوان «پسری» است که پس پایان تحصیلات و یا رسیدن به سن ۱۸ سالگی با آن مواجه می شود؛ قانونی «۹۰ ساله» که علی رغم آسیب های جدی که به خانواده‌ها وارد کرده است، اما هنوز به دلایل مختلف کمتر برنامه ای برای آن در نظر گرفته شده است. از سویی دیگر گاه گاهی اخباری در صفحه نخست رسانه‌ها منتشر می‌شود که درونمایه‌اش جرح و تعدیل در قانون سربازی کشور است. بعضی از جوانان خدمت دو ساله سربازی را بزرگ‌ترین مشکل خود قلمداد می‌کنند که همه ابعاد زندگی آنها را تحت تاثیر قرار می‌دهد. هرچند تعدادی از مسئولان کشوری و لشکری نیز بر تائید آن صحه می‌گذراند، اما گاهی قوانینی وضع می‌شود که همه خیالات شیرین برآمده از آن سخنان را برای سربازان آینده بر باد می‌دهد.
در این بین یکی از راهکاری‌هایی که طی سالیان اخیر به ذهن هر جوانی برای «فرار» از سربازی می‌افتد، ورود به دانشگاه و دل دادن به «جریان» بی انتهای درس به صورت صوری است؛ این نوشتار اختصاص به آسیب شناسی چرایی ورود جوانانی که به دنبال دور زدن سربازی با آمده به دانشگاه نیست، گرچه در این‌باره تحلیل‌های گوناگونی ارائه شده است، اما چیزی که مشخص است تا اصلاح این روند، به نظر می‌رسد تا چندین سال آینده دانشجویان و جوانان نباید به فکر عوض شدن قانون فعلی سربازی باشد.
یکی از راهکارهایی که جالب است خود نظام وظیفه پیشنهاد داده است، گرفتن کسری‌های سربازی است. به این صورت که هر مشمول می‌تواند با دارا بودن شرایطی حتی از کل خدمت معاف شود!
البته این را در همین ابتدا بگوییم که متولیدن سال ۷۳ به بعد -که در یک حرکت «خلق الساعه» دیگر توسط مسئولان نظام وظیفه رخ داد- نمی‌توانند هیچ کسری دریافت کنند!؛ صدر‌السادات رئیس وظیفه عمومی در آخرین مصاحبه خود با باشگاه خبرنگاران ضمن اعلام این خبر گفته بود: با تصویب قانون جدید به افرادی که پدر آنها ۳۰ ماه سابقه خدمت در جبهه های جنگ داشته، افرادی که پدر آنها ۲۴ ماه سابقه اسارت داشته و همچنین افرادی که پدر آن ها ۲۵ درصد جانبازی داشته، تعلق می‌گیرد و در حال حاضر پس از تصویب قانون جدید، موضوع کسری خدمت در قانون جدید پیش بینی نشده و متولدین ۱۳۷۳ به بعد مشمول این قانون نمی شوند.
به هر حال تا به امروز یک قانون روشن و واضحی برای انواع کسری‌های خدمت موجود نیست، ولی چیزی که طی سال های اخیر وجود داشته است، کسری‌های خدمت در موارد زیر خلاصه می‌شود:
۱-کسر خدمت نخبگی
۲-کسر خدمت ایثارگری
۳-کسر خدمت بسیج
این سه کسر خدمت، این روزها بیشترین درخواست را از سوی جوانان برای کاهش دوره خدمت «اجباری» وظیفه دارد. البته تا چندی پیش کسر سه ماهه متاهلی نیز اجرا می شد که تنها با یک مصاحبه یکی از مسئولین نظام وظیفه لغو شد، و تا به امروز دلیل لغو این کسری مشخص نشده است، گرچه عده‌ای کاهش خدمت از ۲۴ به ۲۱ ماه را دلیل این تصمیم عنوان کرده اند.
به هر حال سه مدل اشاره شده کسر خدمت می‌تواند راه‌گشای مشکل سربازی برای کاهش آن دانست؛ که به خصوص دانشجویان می‌توانند از آن استفاده کنند. به طور مختصر به آن می پردازیم:
۱- کسر خدمت نخبگی: این طرح که با افزایش دانشجویان در مقاطع مختلف تحصیلی اجرا شده است، هر دانشجو می‌تواند در طول سال تحصیلی و یا بعد از آن به درخواست خود و با مراجعه به مراکز اعلام شده کسر خدمت بگیرند.
البته تا سال گذشته تنها نخبگان و استعدادهای برتر شامل این قانون می‌شدند، اما خبر خوب اینکه از سال ۹۴ همه افراد چه نخبه و چه غیر نخبه می توانند با توجه به رشته خود پروژه کسر خدمت از دو تا ۲۱ ماه دریافت کنند.
از سویی دیگر، در گذشته تنها افرادی که دارای مدرک تحصیلی فوق لیسانس بودند می‌توانستند پروژه‌ای دریافت کنند اما از سال جاری این طرح شامل دارندگان مدرک تحصیلی لیسانس نیز شده است، بنابراین دانشجویان و فارغ التحصیلان می‌توانند با مراجعه به بنیاد نخبگان نیروهای مسلح پروژه تحقیقاتی خود را دریافت کند، و با توجه نوع پروژه از کسر خدمت بهره مند شوند.
تذکر این نکته هم ضروری است، دانشجویانی که در دانشگاه‌های نظامی مثل مالک اشتر مشغول به تحصیل هستند، از پایان نامه تحصیلی خود می‌توانند برای کسر خدمت استفاده کنند.
پیشنهاد ما به دانشجویان این است که به جای تلف کردن وقت در دانشگاه! بدنبال این نوع پروژه‌ها بروند؛ البته «آشنا» داشتن در این نوع کارها همچون بقیه‌ی بخش مختلف اداری کشور می‌تواند به شما برای گرفتن پروژه کمک کند!
۲- کسر خدمت ایثارگری: این نوع کسر خدمت نیز که حدود چهارسالی است به مشمولین داده می‌شود به این صورت است که کسانی که والدین آنها سابقه حضور در جبهه، جانبازی و ایثارگری را داشته باشند می‌توانند با توجه به قوانین در نظر گرفته شده تا سقف ۹ ماه از کسر خدمت برخوردار شوند.
نحوه محاسبه فرزندان جانبازان کمتر از ۲۵ درصد به این صورت است که؛ ۵ تا ۱۰ درصد جانبازی معادل ۲ ماه کسر خدمت، ۱۱ تا ۱۵ درصد جانبازی معادل ۴ ماه کسر خدمت، ۱۶ تا ۲۰ درصد جانبازی معادل ۵ ماه کسر خدمت، ۲۱ تا ۲۴ درصد جانبازی معادل ۸ ماه کسر خدمت و به فرزندان جانبازان کمتر از ۵ درصد جانبازی کسر خدمت تعلق نمی‌گیرد.
درباره سابقه جبهه نیز که این روزها بیشتر «مشتری» را دارد، به این صورت است که؛ ۶ تا ۸ ماه سابقه جبهه معادل ۲ ماه کسر خدمت، از ۹ تا ۱۱ ماه سابقه جبهه معادل ۳ ماه، از ۱۲ تا ۱۴ ماه سابقه جبهه معادل ۴ ماه، از ۱۵ تا ۱۷ ماه جبهه معادل ۵ ماه، از ۱۸ تا ۲۰ ماه سابقه جبهه معادل ۶ ماه، از ۲۱ تا ۲۳ ماه سابقه معادل ۷ ماه، از ۲۴ تا ۲۶ ماه سابقه جبهه معادل ۸ ماه، از ۲۷ تا ۲۹ ماه سابقه جبهه معادل ۹ ماه کسر خدمت تعلق می‌گیرد.
همچنین آزادگانی که مدت اسارت آنها کمتر از ۲۴ ماه باشد به ازای یک سال اسارت ۶ ماه کسر خدمت به فرزندان آنها تعلق می‌گیرد.
پیشنهاد ما این است که دانشجویانی تا به حال پیگیر این نوع کسر خدمت نشده‌اند، هر چه سریعتر نسبت به آن اقدامات لازم را انجام دهند، البته بازهم تاکید می شود این قوانین برای متولیدن۷۳ به بعد نیست!
۳- کسر خدمت بسیج: این نوع کسر خدمت که مخصوص فعالین بسیجی است نیز می‌توان یکی از راهکارهای خوبی برای کسری باشد؛ روند این نوع کسری به این صورت است که با توجه به میزان فعالیت در بسیج سالی ۴۵ روز از خدمت تا سقف شش ماه کسر می‌شود؛ البته طی سال های اخیر قوانین سخت گیرانه‌تری از جمله نوع برگزاری دوره تکمیلی بسیج در حال اجرا شدن است؛ به طور مثال تا سال ۹۲، دوره تکمیلی که حدود ۴۵ روز برگزار می‌شد، و تنها ۵ روز داوطلبین در شرایط سخت قرار می‌گرفتند، از آن تاریخ به بعد این مدت به ۱۵ روز رسیده است، که خبرها از بیشتر شدن آن و یا حذف دوره تکمیلی برای کسر از خدمت خبر می دهند.
پیشنهاد می‌شود که دانشجویان بسیجی فعال که هنوز در این دوره شرکت نکرده‌اند، ثبت نام نمایند، و حداقل از حضور در دوره ۲ ماهه آموزشی معاف شوند.
به هر حال آنچه که در این نوشتار به آن اشاره شد راه قانونی برای کاهش خدمت سربازی است؛ دوره‌ای که به دلیل نبود برنامه‌ای مشخص تنها باعث دو سال اتلاف وقت هر جوانی در بهترین دوره زندگی خود می‌شود. البته در این مرکز پژوهش‌های مجلس اخیر طرحی را برای برداشته شدن این «کابوس بزرگ» ارائه داده است که در این باره گفتنی‌های زیادی است.
منبع: خبرنامه کاغذی دانشجویان ایران
