از آنجا که بسیاری از ساختارهای جامعه در حال تغییر است، همهی ما بیشتر از قبل مضطرب هستیم. در حقیقت تمامی دادهها نشان میدهد که ما امروزه بیشتر از هر زمان دیگری به استرس دچاریم. دغدغههای زندگی مدرن خیلی زیاد است: انتخابهای گسترده، مسئولیتهای گوناگون، مدیریت زندگی دیجیتال، مدیریت زندگی واقعی، یک (یا دو) شغل، فرزندان، برنامههای تلویزیونی و … .
استرس یکی از عواملی است که بر بدن ما تأثیر مخرب دارد، بهخصوص استرس شدید که کوتاه اما دائمی است. وقتی دائما استرس داریم تمام بدنمان به شکلهای مختلف تحت تأثیر قرار میگیرد و عملکرد درستی نخواهد داشت. تعادل هورمونها بههم میریزد، فرایندهای عصبی دچار اختلال میشود و در نتیجه آشفته، عصبی و ناراحت میشویم و در نهایت همهی این عوامل باعث میشود انتخابهای نادرستی داشته باشیم.
استرس مخرب – درمان استرس شدید
«استرس قاتل است!» این جمله حاصل پژوهشی است که در این زمینه انجام گرفته است؛ اما اکثر مردم هنوز نمیدانند که استرس چه تأثیرات منفی و مخربی میتواند داشته باشد. مسئلهی دیگری که هنوز مردم بهطور کامل با آن آشنایی ندارند، اثرات ویرانگر استرس دائمی بر بدن و همچنین ذهن ماست. بدتر از همه این است که حتی زمانی که فکر میکنیم استرس داریم، بدن ما دقیقا همان واکنشی را نشان میدهد که هنگام مضطرب بودن دارد و این یک چرخهی معیوب است. اجتناب از استرس یا حداقل تلاش برای محدود کردن آن، به دلایل مختلف بسیار ضروری است. برای شروع، عادات غذایی شما باید بهبود بیابد چون استرس یکی از بزرگترین دلایلِ انتخابهای غلط و نامناسب (مثلا خوردن غذاهای ناسالم) است.
خواب خوب هم به عواملی که پیشتر ذکر شد گره خورده است. چون از نظر علمی کمخوابی با انتخاب رژیم غذایی کمارزش در روز بعد رابطهی مستقیم دارد. میبینید که تمامی این موارد چقدر به یکدیگر وابسته هستند؟
استرس شدید همچنین میتواند باعث ابتلا به سرطان و دیابت شود. همانطور که گفته شد استرس شدید باعث میشود تصمیماتی بگیریم که برای سلامتیمان ضرر دارد و به همین دلیل میتواند به چنین بیماریهای خطرناکی منجر شود. واکنش جنگوگریز تنها بخش کوچکی از آن چیزی است که به هنگام هجوم استرس در بدن ما اتفاق میافتد.
جالب است بدانید که مسائل کوچک، مثلا اینکه چگونه روز خود را آغاز میکنیم، میتواند تأثیر بسیار زیادی بر میزان استرس ما داشته باشد. مثلا اگر چند دقیقه بعد از خاموش کردن زنگ ساعت از خواب بیدار شوید، به احتمال زیاد خواب ماندهاید و دیر کردهاید. این امر باعث ایجاد استرس و احساس ناراحتی در شکم میشود. چون دیرتان شده است، پس به احتمال زیاد صبحانه نمیخورید که این نیز باعث میشود استرس شما بهطور فزاینده ادامه بیابد.
ببینید که چطور مسائل ساده و کماهمیت بهراحتی میتوانند باعث ایجاد استرس شوند. وقتی روز خود را اینگونه آغاز کنید، در وعدهی ناهار هم پرخوری میکنید یا مثلا هنگام ظهر یک دونات بسیار شیرین میخورید. از اینجا به بعد همه چیز بدتر میشود. بعد از کار (به دلیل افت قند خون) خسته و بدخلق میشوید، پس به باشگاه نمیروید و بهجای آن یک نوشیدنی میخورید. این روند هر روز به همین شکل ادامه مییابد.
زمانی که بهموقع یا حتی ۱۰ دقیقه زودتر بیدار میشوید، دقیقا مخالف آنچه در بالا ذکر شد برایتان اتفاق میافتد: آرامش دارید، صبحانه را با آسایش خاطر نوش جان میکنید، شکمتان درد نمیگیرد و در طول روز تصمیمات خوبی میگیرید. چون صبحانه و ناهار را بهموقع و بهاندازهی کافی نوش جان کردهاید، بعد از کار به باشگاه میروید و نرمشهایی انجام میدهید که میتواند از استرس شما بکاهد.
این تغییر بهظاهر ناچیز میزان استرس شما را تا حد زیادی کاهش میدهد و در زندگی روزانهتان تغییرات مثبتی ایجاد میکند. البته منظور ما این نیست که اگر هر از گاهی و بهندرت خواب بمانید، تمامی این اتفاقات برایتان خواهد افتاد؛ همهی اثرات منفیای که در مثال بالا ذکر شد زمانی است که این رفتارها به عادت تبدیل شوند.
۲. بدانید که دیگران هم استرس دارند
شاید همدردی کردن با مدیری که در مسائل کاری شما را آزار داده است، سخت باشد ولی باید این واقعیت را قبول کنیم که امروزه همهی ما تحت فشار و استرس شدید هستیم. هرچه سوختوساز بدن کمتر شود، استرس هم شدت مییابد. بنابراین هرقدر سنمان بالا میرود، مقابله با استرس دشوارتر میشود و طبعا حفظ سلامتی در این شرایط بسیار سختتر است. بهترین زمان برای شروع همین امروز است؛ مهم نیست که چند سال دارید. برخی گمان میکنند که استرس بخشی از زندگی است اما حقیقت این است که ما نتوانستهایم بسیاری از عادات بد خود را اصلاح کنیم در نتیجه این عادات بد، زمانی که دیگر بدن و ذهن ما توان جنگیدن و مقابله ندارد بر ما چیره میشوند.
برای زندگی روزمرهی خود برنامهریزی کنید تا زمان کافی برای تجربهی لحظات پر از آرامش داشته باشید. زمانبندی کارهای روزمره و داشتن برنامه باعث میشود استرس کمتری داشته باشید. حتی اگر شغلتان پراسترس باشد، با این کار میتوانید روی بقیهی روزتان تسلط داشته باشید و احساس آرامش کنید. قطعا از نتایج مثبتی که از این راهکار میگیرید، شگفتزده میشوید.
۴. کارهای کماهمیت را حذف کنید
حذف کردن کارها و مسائل کماهمیت و ناچیز بهاندازهی برنامهریزی روزانه اهمیت دارد. این مرحله معمولا سختتر از مراحل دیگر است. مثلا شما عادت دارید تمامی مطالب یک مجله را مطالعه کنید. این کار شاید فوایدی هم داشته باشد اما خواندن همهی مطالب آن، وقت شما را میگیرد و باعث میشود برای انجام کارهای دیگر زمان کافی نداشته باشید و بیشتر دچار استرس شوید.
خیلی مهم است که برای فعالیتهای مورد علاقهتان وقت بگذارید اما بهاندازه. عوامل استرسزای دیگری نیز وجود دارد که ما کنترل کمتری روی آنها داریم، مانند شغل، خانواده و غیره. کنترل کردن مواردی که امکان نظارت بر آنها وجود دارد اعتماد به نفس مان را افزایش میدهد و همچنین سبب میشود که در مواجهه با عوامل استرسزای بزرگتر که به ناچار با آنها روبهرو هستیم، سازگاری بیشتری داشته باشیم.
روابط مسمومی که دائما در زندگی شما وجود دارد، از عوامل مهم استرسزاست. منظور دوستان بیمنطق و آزاردهنده اما احتمالا دوستداشتنی هستند. تحقیقات نشان داده که چنین روابطی بیشتر از روابط ما با دشمنانمان استرسزاست.
برای کسانی که دیر سر قرار میرسند یا حتی آنهایی که قرار خود را کنسل میکنند قوانین سختی بگذارید، چون چنین افرادی بیش از حد به شما استرس وارد میکنند!
۷. با کارهای بیهوده وقت خود را هدر ندهید
در هفته حداقل یک روز را به خودتان اختصاص بدهید. اگر ازدواج کردهاید و صاحب فرزند هستید میتوانید بهجای یک روز، حداقل چند ساعت در هفته را برای خودتان کنار بگذارید (گرچه در چنین شرایطی بیش از هرکسی به آن نیاز دارید). اگر چنین کارهای کوچکی را بهصورت منسجم انجام ندهیم، حبابهای استرس سرانجام میترکد و نتایج آن قطعا مطلوب نخواهد بود.
اگر هم نتوانستید چنین راهکاری را در زندگی خود پیاده کنید، حتما لحظاتی را در مکانی خلوت و بیسروصدا سپری کنید. سروصدا باعث ایجاد استرس میشود، حتی اگر صدای حرف زدن دیگران باشد. به همین دلیل است که به اختصاص زمانی برای تنهایی تأکید میشود؛ تمامی این استرسها و صداهای پیوسته باعث میشود در نهایت استرس شدید بر شما غلبه کند. اما وقتی لحظاتی را در خلوت و تنهایی سپری میکنید، به حفظ سلامتی خود کمک میکنید.
میتوان ادعا کرد نسل فعلی مدیریت خوبی بر زمان خود و همچنین کاهش استرس ندارد. ما مقابل صفحات نمایش زندگی میکنیم، کار میکنیم و حتی موقع استراحت هم مقابل آنها هستیم. ترسناکتر از همه اینکه ما مقابل صفحات نمایش به خواب میرویم! این عادات به سلامتی لطمه میزند. تا جایی که میتوانید صفحات خود را در شبکههای اجتماعی پاک کنید. فکر کنید که ارتباط با چه تعداد از افراد واقعا لازم و ضروری است. قطعا به آن اندازهای که گمان میکنید، زیاد نیست. با این کار میتوانید زمان بیشتری برای خود داشته باشید و نتیجهی این راهکار شما را شگفتزده خواهد کرد. هرچه زمان بیشتری داشته باشید، استرس کمتری خواهید داشت.
کامپیوتر و گوشی خود را خاموش کنید و کمی چرت بزنید یا بیرون بروید و کمی قدم بزنید (بهیاد داشته باشید که ورزش تنها مسکن استرسهای درونی است). با دوستان بیمنطق خود قطع رابطه کنید و یاد بگیرید برخی ایمیلها و پیامها را بدون اینکه جواب بدهید، پاک کنید. با بهکارگیری این راهکارها مغزتان حتما از شما تشکر خواهد کرد!