نودیها:جزیره پالم آنلیز یکی از دهها جزیره‌ای است که شیخ‌نشین‌های عرب برای به دست آوردن سود کلان از خاک ایرانی برای ساخت آن استفاده کردند و متأسفانه به‌رغم هشدارهای مربوط به عواقب صادرات و فرسایش خاک، صادرات این ماده مهم در کشور همچنان ادامه دارد.
در حالی که کارشناسان می‌گویند ۶۰۰ سال زمان نیاز است تا یک سانتی‌متر خاک تولید شود و ایران به عنوان پرچمدار حاصلخیزی در خاورمیانه محسوب میشود، گزارش‌هایی وجود دارد که از قاچاق خاک ایران به کشورهای عربی پرده برمی‌دارد. خاکی که یا به صورت کیسهای و غیررسمی از مرزها خارج میشود یا به صورت گلدانی و کاملاً رسمی از درگاه‌های خروجی به دست گلخانهداران عرب امارات و کشورهای حاشیه خلیج فارس میرسد.
خاک به عنوان یکی از منابع ارزشمند محسوب میشود که متأسفانه در کشور ایران نیز طی سال‌های اخیر در ردیف بی‌توجهی همچون هوا و آب قرار گرفته است، اگرچه در قانون برنامه چهارم توسعه به صراحت به ممنوعیت فروش خاک کشاورزی اشاره شده است، اما شاید خلأهای قانونی موجود در این زمینه دلیل افزایش قاچاق خاک شده است.
بازار خاک از پرسودترین بازارهای دنیا است که برخی ارزش آن را بیش از هر کالای اقتصادی می‌دانند اما بشنوید از اینکه این طلای سیاه که تولید یک سانتی‌مترمربع آن، بیش از ۵۰۰ سال زمان می‌برد، در بازار منطقه خاورمیانه مشتریان بسیار زیادی به خصوص برای کشورهای عرب منطقه دارد.
چرا خاک ایران برای اعراب قابل اهمیت است؟
جنس خاک کشورهای عربی به ویژه کشورهای حاشیه خلیج فارس ماسه‌ای و آهکی است که امکان رویش هیچ گیاه و حتی فضای سبز در آن وجود ندارد. آنها همواره به دنبال راهی برای ایجاد فضای سبز و تولید محصولات کشاورزی هستند و به این دلیل خواهان و خریدار خاک از سایر کشورها به ویژه ایران که دارای خاک بسیار غنی از نظر مواد آلی و حاصلخیز برای کشت و زرع است، هستند.
بین خاک‌هایی که در ایران وجود دارد، خاک استان‌های آذربایجان، خراسان، مازندران و برخی از شهرهای جنوبی حاصلخیز است که برای آنها میلیون‌ها دلار سود اقتصادی در پی دارد. به همین دلیل پدیده قاچاق خاک از ایران به این کشورها طی چند سال اخیر رونق یافته است.
طبق نظر کارشناسان ۶۰۰ سال زمان نیازاست تا یک سانتی متر خاک تولید شود و در حال حاضر خاکی که میلیون‌ها سال تولید و حاصلخیزی آن زمان می‌برد، در غفلت و نبود مدیریت مسئولان به یغما می‌رود.
محموله‌های خاک ایران صرف چه چیزی میشود؟
محموله‌های خاک ارسالی از ایران برای ساخت جزایر مصنوعی و تفریحی در دبی و کشورهای حاشیه خلیج فارس مورد استفاده قرار گرفته است. جزیره پالم آنلیز یکی از دهها جزیره‌ای است که شیخ‌نشین‌های عرب برای به دست آوردن سود کلان از خاک ایرانی برای ساخت آن استفاده کردند و متأسفانه به‌رغم هشدارهای مربوط به عواقب صادرات و فرسایش خاک، صادرات این ماده مهم در کشور همچنان ادامه دارد. هشدارهای محیط‌زیستی خبر از فرسایش هفت برابری خاک در ایران نسبت به میانگین جهانی می‌دهند و هنوز هم این آمار تلخ و جریان به خطر افتادن آینده محیط‌زیست و تأمین مواد غذایی در ایران نتوانسته مسئولان را برای برخورد قاطع با قاچاقچیان مجاب کند، به‌رغم تمام این هشدارها در کشور، صادرات انواع دیگر خاک از جمله «بنتونیت وچیت» همچنان ادامه دارد.
خاک چیت از سوی کشورهای عربی برای صنعت کاشی و سرامیک‌سازی از استان‌های شمال شرقی کشور مانند بیرجند خریداری میشود، اما در نهایت تجار عرب با فروش چند برابری آن به صنعتگران اروپایی، سود فروش این خاک را در جیب خود می‌ریزند، چراکه خاک چیت از سوی عرب‌ها به نرخ هر کیلو ۱۰هزار تومان خریداری و با قیمت ۷۰۰ هزار تومان به فروش میرسد. به طور مثال خاک چیت به عنوان یکی از مرغوب‌ترین خاک‌ها به دو صورت قاچاق از مبادی غیرقانونی یا در قالب صادرات گل و گیاه از ایران به کشورهای حاشیه خلیج فارس به ویژه امارات قاچاق میشود و با قیمت‌های کلان به کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس به فروش میرسد. گفتنی است، از خاک چیت بیشتر برای پرورش قارچ استفاده میشود.
نحوه صدور خاک ایران به کشورهای عربی
این چنین است که ثروت هزار ساله ایران یا به صورت کیسهای و غیررسمی از مرزها خارج میشود یا به صورت گلدانی و کاملاً رسمی از درگاه‌های خروجی به دست گلخانهداران عرب امارات و کشورهای حاشیه خلیج‌فارس میرسد. خاکی که برای تشکیل یک سانتی متر از آن به هزار سال زمان نیاز است و به راحتی با شیوه‌های منسوخ آبیاری، آتش زدن بقایای کشاورزی در مزارع، چرای بی‌رویه و قاچاق رو به نابودی می‌رود. این در حالی است که بر اساس اصل ۵۰ قانون اساسی «حفاظت محیط‌زیست وظیفه عمومی تلقی میگردد و هر فعالیت اقتصادی و غیر آن‌که با آلودگی محیط‌زیست یا تخریب غیرقابل جبران آن ملازمه پیدا کند، ممنوع است» که بر همین اساس صیانت از منابع خاکی کشور در مقابل قاچاق و تخریب جزو وظایف سازمان حفاظت محیط‌زیست میشود که این سازمان باید در قالب وظیفه مطالبه‌گرانه خود از این منابع صیانت و از قاچاق و تخریب آن جلوگیری کند.
لایحه‌ای که سال‌هاست به دور از هر تصمیمی معطل باقی مانده است
اما اگر بخواهیم منطقی‌تر به این فاجعه نگاه کنیم باید بگوییم قاچاق خاک مرغوب ایران در حال انجام است، اما اینکه چه کسانی چشمشان را عمداً یا سهواً روی این عمل غلط وخلاف منافع ملی بسته‌اند، مشخص نیست چراکه طبق شواهد موجود لایحه جامع خاک سال‌هاست که به دست نمایندگان رسیده و همچنان معطل باقی مانده است. لایحه‌ای که بر اساس آن تخریب، صادرات و آلودگی خاک ممنوع و مجازات و جرائمی برای مخاطیان در نظر گرفته خواهد شد و همچنین بر اساس این لایحه افراد حقیقی و حقوقی که فعالیتشان در ارتباط با خاک است در حفاظت و بهره‌برداری درست از آن مسئولند و هر کس خارج از این چارچوب اقدام کند باید پاسخگو باشد. علی وقف چی، سخنگوی کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی در گفت‌وگو با روزنامه جوان نسبت به لزوم تسریع در بررسی این لایحه می‌گوید: فعلاً هیچ تصمیمی برای آن گرفته نشده است. وی با بیان این مطلب که اولویت‌های این کمیسیون بررسی مباحث هوای پاک و پس از آن تالاب‌ها خواهد بود، ادامه می‌دهد: به‌رغم حساسیت مباحث مربوط به خاک، اما فعلاً بحث هوا و تالاب‌ها به دلیل ارائه لایحه جدید از سوی دولت دارای اولویت است و پس از آن، لایحه جامع خاک را مورد بررسی قرار خواهیم داد.
فارس
