«تو تلگرام خوندم». این روزها خبرهای زیادی را می‌شنویم که منبع آنها نرم‌‌افزارهای اجتماعی نصب شده روی تلفن‌های همراه مثل تلگرام، وایبر و واتس‌آپ هستند.
تلگرام این روزها از هر رسانه دیگر پرخبرتر و شلوغ‌تر و گاه نیز دروغگوتر است! الان تقریبا کسی را پیدا نمی‌کنید که موبایل هوشمند داشته باشد ولی از تلگرام استفاده نکند. با وجود این، با گسترش تلگرام میان کاربران ایرانی محتوای فارسی متناسب با ذائقه‌ها کاربران در فضای مجازی وجود ندارد و نبود محتوا، باعث شده است تا از میان انبوه پیام‌هایی که هر روز در گروه‌های مختلف تلگرامی دریافت می‌کنیم، بسیاری از آنها سطحی و بدون استناد و دقت لازم باشند. این موضوع برای کاربرانی که تجربه حضور در فضای آنلاین را ندارند، تبعات بیشتری دارد و ذهن آنها را ناخواسته با بسیاری از این مطالب دروغ و بی‌مایه و «جفنگ» درگیر می‌کند. این مطالب در حوزه‌های مختلفی هم منتشر می‌شوند؛ از به‌اصطلاح پشت پرده‌‌های سیاست تا اخبار دروغ در حوزه سلامت و بهداشت و تغذیه یا هشدارها و راهکارهای نادرست در حوزه میراث‌فرهنگی یا محیط‌زیست. خلاصه اینکه اینقدر سره و ناسره در هم آمیخته شده‌اند و حجم انبوهی از پیام‌ها پیش‌روی ما هستند که واقعا فرصت و حوصله دیدن همه آنها و تشخیص صحت و عدم‌صحت آنها بسیار زمانبر و دشوار است. ساختار این ابزارهای جدید اجتماعی مبتنی بر مشارکت جمعی است. برای همین ضرورت استفاده مؤثر فردی از آنها این است که برای تشخیص محتواهای نادرست همکاری جمعی صورت گیرد.
گام اول نیز حضور مسئولانه و ارسال نکردن هرآن‌چیزی است که برای ما ارسال می‌شود. باید شک کنیم و بپرسیم و از فرستنده بخواهیم بگوید منبع این خبر چه‌کسی بوده است؟ شاهد عینی‌ای دارد یا او هم صرفا یک بازنشردهنده بی‌توجهی است که هر محتوایی را بازنشر می‌دهد؟ بسیاری از مایی که امروز از تلگرام استفاده می‌کنیم، تجربه کمی در فضای مجازی داریم یا دست‌کم سوادرسانه‌ای ما در مورد خبر در فضای آنلاین اندک است. به همین دلیل با همان درکی که از رسانه‌های بزرگ (تلویزیون و روزنامه) داریم سراغ فضای آنلاین می‌رویم و همان اعتمادی را که به صفحه اخبار اجتماعی و حوادث روزنامه‌ها داریم یا همان اعتباری را که برای گفته‌های یک پزشک حاذق در برنامه‌های عصرگاهی تلویزیون قائل هستیم، برای مطالبی که در گروه‌های تلگرامی می‌بینیم هم قائل می‌شویم. باید به یاد سپرد که محتواهایی که توسط شهروندان در این فضاهای جدید منتشر می‌شوند، در عین اینکه در مقاطع مختلفی راهگشا بوده‌اند، در کلیتشان از اعتبار حرفه‌ای برخوردار نیستند. باید آگاهانه و شکاکانه با آنها روبه‌رو شد. مخاطبان دائمی و لحظه‌ای تلگرام نباید با همان درک سنتی از رسانه به ابزارهای جدید اعتماد کنند. روند نشر و بازنشر مطالب نادرست توسط انبوهی از کاربران در فضای تلگرام از همه ما چوپان‌های دروغگویی مدرن و آنلاین ساخته است.
منبع:همشهری آنلاین
