آشنایی با محصولات کشاورزی دستکاری شده ژنتیکی (تراریخته یا GMO)

اشتراک گذاری :

نودیها:این مقاله به قلم دکتر علی کرمی استاد دانشگاه، درصدد است تا با بیان تاریخچه ای از محصولات کشاورزی دستکاری شده ژنتیکی تراریخته و تهدید و آسیب های آن به بررسی تاثیر دستکاری ژنتیکی (تراریختگی) در گیاهان و تاثیر آن بر امنیت ملی کشور بپردازد:

 

  • دستکاری ژنتیکی (تراریختگی)
  • تهدیدها
  • آسیب ها
  • رویکرد و تدابیر سایر کشورها
  • تاریخچه و بررسی وضع موجود در کشور
  • بررسی تاثیر دستکاری ژنتیکی (تراریختگی) در گیاهان و تاثیر آن بر امنیت ملی کشور

دستکاری ژنتیکی (تراریختگی):

  • محصولات تراریخته یا دستکاری شده ژنتیکی فناوری حاصل فناوری مهندسی ژنتیک یا دستکاری ژنی بعنوان یکی از شاخه­های زیست فناوری می­باشد و امروزه از فناوری­های نوین بسیار مهم و موثر در تولید دارو، واکسن، محصولات غذایی و غیره محسوب می شود، که البته ویژگی های هر حوزه بسیار متفاوت است. خصوصا در رابطه با تولید محصولات کشاورزی و غذا با منابع تراریخته، با توجه به تاثیرات متعدد و گسترده ای که این دستکاری ها می تواند ایجاد کند. گروه هایی به جهت سرپوشی بر مخاطرات احتمالی این فناوری آن را معادل با اصلاح نباتات می­دانند که در واقع حقیقت این نیست، زیرا محصولات اصلاح نباتات کلاسیک با توجه به استفاده از فرایند­های مقبول و منطقی ایمن و سالم می باشند و تاکنون حساسیتی از طرف مجامع علمی و محققین بر آنها وجود نداشته است، در صورتی که محصولات حاصل از مهندسی ژنتیک با توجه به اثرات سوء شناخته شده و ناشناخته­ آتی آنها از سوی برخی مجامع علمی مورد نقد واقع شده است.
  •  در بین مجامع علمی و محققان، دو گروه در دنیا شکل گرفته اند : یک گروه حل تمام مشکلات کمبود و فقر غذایی و راه دستیابی به کشاورزی پیشرفته را به این فناوری نسبت داده و شعار آنها امنیت عذایی و سلامت محیط زیست و جامعه است و گروه دیگر بعلت گستردگی و مجهول بودن ابعاد اثرات این فناوری و حتی اثرات مخربی که بر روی تنوع زیستی و بر هم خوردن چرخه زیستی می گردد، تنها در حد محدود و کنترل شده در محیط آزمایشگاه بسنده می­کنند و هرگونه کشت و مصرف این محصولات را منوط به انجام آزمایشهای لازم و بلند مدت تا روشنتر شدن جنبه های ناشناخته این فناوری میدانند. این گروه کشت و مصرف شتابزده این محصولات را بر علیه امنیت غذایی و سلامت محیط زیست و جامعه می دانند.

 

تهدیدها :

  1. امکان استفاده هدفمند از محصولات دستکاری شده ژنتیکی به عنوان سلاح علیه کشور هدف

به عنوان تکنیک کنترل زاد و ولد، در راستای پیاده­سازی پروژه ایجاد نژاد برتر و انحدام سایر نژادها، به عنوان مثال نصب ژن عقیمی بر روی گندم جهت عقیم کردن نسلی از یک کشور

  1. سلطه غذا و انحصار بذر

به دنبال سیاستهای استراتژیست­هایی همچون هنری کیسینجر: ” برای سلطه بر ملتها غذا و داروی آنها را  در اختیار بگیرید”  امروزه علاوه بر سلطه خبری، سیاسی، نفت، انرژی و دارو  … سلطه غذا توسط شرکتهای همسو با اهداف کشورهایی چون آمریکا در حال وقوع است. لذا با سوء استفاده از تکنیک مهندسی ژنتیک و  با ایجاد بذرهایی که قابلیت فقط یکبار کشت را دارند، منجر به انحصار بذر به عنوان منبع پایه اصلی تولیدات کشاورزی شده­اند، و از طرفی با استفاده از قانون مالکیت فکری (پتنت) به نوعی آزادی کشاورز را در تهیه بذر خود مصرفی سلب می کنند و ابتدا تولیدات کشاورزی کشورها را با نظام سلطه کنترل میکنند و سپس کشورها را مجبور به تهیه بذر از آن شرکتها می کنند

 

  1. نفوذ شرکتهای خارجی چند ملیتی و عموما یهودی بطور مستقیم و یا توسط نمایندگان داخلی آنها به منظور انحصار بذر و سلطه غذا و پیشبرد سایر اهدافشان

شرکتهای چند ملیتی همچون مونسانتو، سینجنتا و … با ایجاد بورسیه­های تحصیلی برای دانشجویان کشورهای در حال توسعه، نیروهای متخصص در راستای اهداف خود تعلیم می­دهند و به نوعی هزینه تبلیغات آنها، در کشورهای مورد نظر را با هزینه بسیار بالا تحت عنوان بورسیه پرداخت می­نمایند. با این اقدام نمایندگان این شرکتها در داخل نفوذ کرده­اند و با عناوینی همچون فناوری هراسی و علم ستیزی و امپراطوری دروغ سعی در خاموش کردن صدای منتقدان نظام سلطه غذا دارند، همچنین وابستگی تولید کنندگان بذرهای دستکاری شده ژنتیکی به عوامل خارجی مشکوک نظیر بنیاد راکفلر در کشور مشهود و قابل استناد می­باشد ۲- این شرکتها در ابتدا در یک کشور ثبت

می­شوند، مانند شرکت مونسانتو که در اصل آمریکایی است و بعد از اینکه فعالیت اقتصادی خود را در کشورهای دیگر آغاز می کنند در آن کشورها نیز ثبت می شوند. هر کدام از این شرکتها یک گروه بسیار قوی از نیروهای بورسیه و وکلای هر کشور را دارند، تا بتوانند در صورتی که با قوانین آن کشور دچار مشکل شدند، آن را حل نمایند و به نوعی از قوانین فرار کنند، این شرکتها با بیشتر سرمایه داران بزرگ دنیا در ارتباطند به همین دلیل نفوذ سیاسی بسیار بالایی دارند و به راحتی شرکت های کوچک را می­خرند و یا آنها را ورشکست می­کنند و بدین ترتیب تبدیل به شرکتهای بزرگی می­شوند و برای اینکه مشخص نشود که در دنیا انحصار به وجود دارد، نام شرکتهای خریداری شده را حفظ می کنند. نفوذ شرکتهای تولید کننده بذر به قدری قابل توجه است که توانسته اند تا قانون بذر کشورها نفوذ کنند و آنها را به نفع سرمایه خود پیش ببرند.

 

  1. تهدید علیه الگوی مصرف (وابستگی به چند قلم کالای استراتژیک) و تامین محصولات استراتژیک کشاورزی

 بیشترین محصولات تراریخته تجاری شده شامل ذرت، کلزا، سویا (به منظور تهیه روغن و کنجاله) و پنبه می­باشد و مهمتر اینکه نظام سلطه، الگوی مصرف کشورها را به سمت این محصولات سوق داده است و کشورها را وابسته به تامین این محصولات نموده است، (زیرا این ۴ محصول توسط شرکتهای چند ملیتی ثبت اختراع جهانی شده اند و برای هر هکتار از اراضی زیر کشت دنیا حق امتیاز دریافت می­کنند) به نوعی که با کوچکترین خصومتی

می­توانند امنیت غذایی کشور را مورد هدف قرار دهند. از طرفی با اشاعه محصولات دستکاری شده ژنتیکی، ارقام بومی و ذخایر ژنتیکی کشور با گذشت زمان حذف خواهند شد و لذا وابستگی به ارقام تراریخته (خصوصا محصولات استراتژیک) به شرکتهای تولید کننده این محصولات افزایش خواهد یافت.

 

  1. تهدید علیه ذخایر ژنتیکی با کشت این محصولات در داخل کشور:

در خصوص تنوع زیستی بسیار غنی و ذخایر ژنتیکی متنوع ایران در جوامع بین الملل اتفاق نظر وجود دارد که توسط تکنولوژی تراریخته در معرض تهدید قرار خواهد گرفت. تکنولوژی تراریخته تنوع زیستی را از بین خواهد برد، از طرفی دشمن به هر نحوی که ممکن است در پی خارج کردن این ذخایر از ایران و ثبت در کشور خود (در نهایت تخریب آن در کشور ایران) می­باشد. این درحالی است که همین ذخایر ژنتیکی و تنوع آن (با توجه به ژنهای قدرتمندشان) به عنوان برترین عامل جهت مقابله با هر نوع تهدید و حمله بیوترویستی و اگروتروریستی می­باشد.

 

  1. انحصار سم:

 سوابق فعالیت­های شرکتهای تولید کننده بذرهای تراریخته نشان میدهد، این شرکتها تا پیش از این تولید کننده سموم شیمیایی بوده و در آن زمان نیز با شعار امنیت غذایی و … این سموم را به جامعه بشری معرفی نموده اند. اما امروزه با گسترش آگاهی ها، تحقیقات علمی و ثابت شدن تاثیر سموم شیمیایی بر سلامت و محیط زیست، همانشرکتهای تولید کننده سم و کود شیمایی همچون مونسانتو، بایر و … به تولید بذرهای تراریخته روی آورده­اند، بذوری که سم اختصاصی خود را دارند (بذوری که مقاوم به سم هستند و کشاورزان می توانند با استفاده از آنها، تمام انواع علف­های هرز را از بین ببرند، اما آسیبی به گیاهان دستکاری شده ژنتیکی نرسد) و آن سم توسط همین شرکتها تولید می شود، بعبارتی علاوه بر انحصار بذر، انحصار سم نیز در دست همین شرکتهای چند ملیتی می باشد.

 

آسیبها:

  1. خسارت اجتماعی-اقتصادی و آسیب به کشاورزی کشور:

بذرهای صنعتی به عنوان ابزاری در دست نظام کشاورزی صنعتی و البته تجارت جهانی می­باشد. فناوری و قوانین مرتبط به این بذرها نیز غالبا اختصاصی و در انحصار شرکتهای خصوصی تولید کننده همین بذور است و بعید است که چنین ابزاری از نظر اقتصادی به نفع کشاورزان ایرانی باشد، چراکه بیشتر آنها کشاورزان خرده پا هستند و برای تامین نهاده های شیمیایی و بذرهای انحصاری مشکل اقتصادی دارند و از طرفی این کشاورزان نمی­توانند با کشاورزان کشورهایی که آب و هوای مساعد تری دارند و یارانه سنگینی دریافت می­کنند رقابت نمایند. کشاورز مجبور است با شرکتهایی که همیشه منفعت انها در اولویت است و نه معیشت کشاورزان و سلامتی جامعه قرارداد داشته باشند.

  1. رقبای اصلی شرکتهای تولید کننده بذر تراریخته کشاورزانی هستند که سالهای سال است به تولید بذر خود مصرفی می­پردازند (بیشترین تولید محصولات کشاورزی مربوط به کشاورزان خرده پا با استفاده از بذرهای خود مصرفی است)، در نتیجه این  شرکتها با کاربرد ترفندهایی مختلف اگر بتوانند بر رقیب پیروز شوند، تمام کشاورزان مجبور به خریداری بذور تراریخته و نهاده های شیمیایی این شرکتها خواهند شد.
  2.  بذری که توسط این شرکتها تولید می­شود به واسطه استفاده از روش ترمیناتور(بذر ختم دهنده) در مهندسی ژنتیک فقط یکسال زراعی قوه نامیه و قدرت رشد دارد و در سال دوم (نسل دوم) عقیم است. بنابراین کشاورز که سالهاست تامین کننده بذر مورد نیاز خود بوده است مجبور خواهد شد این بذرها را مجددا از شرکت تولید کننده خریداری کند و طبق قانون مالکیت فکری و پتنت حق شرکت در این خصوص محفوظ می ماند.

 

  1. آسیب به کشاورزانی که تمایل به کشت محصولات تراریخته ندارند: شرکتهای چند ملیتی توسط نمایندگان و وکلای خود در کشور مورد نظر سعی می­کنند تا حد امکان قوانین را شناسایی کنند و از خلاء قوانین بهترین بهره را ببرند و یا در تنظیم قوانین کشورها نفوذ داشته باشند، به عنوان مثال وقتی یک ژن از یک مزرعه تراریخته به مزرعه طبیعی مجاور منتقل می­شود و آنرا الوده می­کند، قانون شرکت چند ملیتی مونسانتو می گوید که ژن جزء دارایی های آن کمپانی است و مزرعه آلوده شده باید بهای آن را بپردازد، لذا بیم این میرود که این قوانین در کشور ما نیز بکار گرفته شود و تجربه تلخ کشور هند در ایران نیز اتفاق بی افند.

 

  1. آسیب به محیط زیست و اکوسیستم:

۱-۲ ایجاد مقاومت به علف­کشها و آفت­کشها،

۲-۲ ظهور آفات و علفهای هرز جدید و به هم خوردن رقابت در اکوسیستم

۳-۲ استفاده بیشتر از سموم شیمیایی

۴-۲ تخریب، آلودگی ذخایر ژنتیکی و ارقام بومی بعلت فرار ژنهای گیاهان تراریخته و آمیختگی آن با ارقام بومی و ذخایر ژنتیکی (یک گیاه تراریختالوده شده به یک ژن خارجی چنانچه در مزرعه کشت گردد این آلودگی توسط گرده افشانی در محیط زیست پخش میگردد و تنوع زیستی را در معرض نابئدی قرار خواهد داد)

۵-۲ آلودگی منابع آبی

۶-۲ آسیب به جمعیت زنبورها، پروانه ها و میکروارگانیسم ها و سیکل های بیوشیمیایی خاک (چرخه کربن و نیتروژن)

۷-۲ تاثیر منفی در حیات وحش و مهاجرت گونه ها

شاید به ظاهر مصرف سم برای محصولات تراریخته در کوتاه مدت پایین باشد ولی طبق گزارشات علمی، سموم مخصوص محصولات تراریخته بسیار قوی، خطرناک و مخرب می­باشند و مهمتر اینکه در دراز مدت به دلیل مقاوم شدن علفهای هرز و آفات در مزارع کشت گیاهان تراریخته، استفاده از علف کش (به دلیل به وجود آمدن ابر علف­ها و یا علفهای هرز مقاوم در برابر علفکشها) و آفت کشها (بدلیل به وجود آمدن ابر آفات و آفات مقاوم شده به سم) به شکل چشمگیری در این مزارع افزایش می­یابد. برای حل این موضوع شرکت­های تولید کننده سموم و بذرهای دستکاری شده ژنتیکی، بذری را تولید می­کنند که میزان و غلظت بالاتری از سم را تحمل می نماید، در نتیجه کشاورز قادر خواهد بود از میزان غلظت بالاتر سم و بیشتر از نیاز و حد معمول استفاده کنند، در این زمان این شرکتها قادر خواهند بود علف کش بیشتری را بفروش برسانند و بذر­های دستکاری شده خود را در بازار عرضه کنند و این امر منجر به جذب و انباشت این دست از مواد شیمیایی در گیاهان و مصرف مستقیم و غیر مستقیم توسط بشر می شود و  افزایش نرخ انواع بیماری­های نو ظهور و سرطان را در پی خواهد داشت.

  1. آسیب به سلامت جامعه:

تنزل سلامت غذا یکی از مهمترین تهدیدات و دغدغه های امروزی در حوزه امنیت ملی می­باشد. گسترش علم و پیدایش جنبه­ها و حقایق جدید از فناوری­های نوین همچون مهندسی ژنتیک، مقالات علمی و معتبر سالهای اخیر نشان دهنده بیماری زایی این محصولات در ابعاد مختلف می­باشد. بنابر گزارشها مصرف این محصولات منجر به بیماری­های متعددی همچون، ناباروری و بیماری­های خاص نژادی، سرطانها و … شده است. با توجه به مصرف این محصولات در سبد غذایی مردم و اثرات سوء شناخته شده و ناشناخته آتی محصولات تراریخته، مصرف آن می­تواند صدمات جبران نا­پذیری بر پیکره سرمایه­های انسانی و منافع ملی وارد نماید. همچنین تولید و مصرف بیست ساله محصولات دستکاری شده ژنتیکی (تراریخته) در سطح جهانی و بررسی تهدیدات و آسیب­های دراز مدت محصولات تراریخته در حوزه سلامت و غذا (از جمله: افزایش آمار شیوع سرطان و بیماریهای نوظهور در امریکا و اروپا و تخریب محیط زیست) ، محدودیت ها و پیش گیریهای را علیرغم سیاست سلطه جهانی غذا (توسط امریکا)، به همراه داشته است. چنانچه بسیاری از کشورها اقدام به ممنوعیت کشت و واردات این محصولات، بنا بر برخی مخاطرات ذیل ممنوع نموده اند:

 

  1. عوارضی که تا کنون در مدل های حیوانی گزارش شده اند عبارتند از:

۱-۱-آیجاد آسم، آلرژی، پاسخ های التهابی و  آنتی بادی بر علیه سم Bt

۱-۲-تغییر در عملکرد طحال، کبد، پانکراس، کلیه ها و نازایی،  اختلال ایمنی، التهاب معده، اختلال در سیستم گوارش، رشد بیش از اندازه در لایه سلولی روده، اختلال در روده­ها

۱-۳-سرطان زایی

 

  1. مطالعه های انسانی

۲-۱-بروز واکنش های آلرژیک در کسانی که در مزرعه کار می کنند در اثر استفاده  از اسپری باسیلوس تورنجنسیس (Bt)

۲-۲-حضور DNA گیاه دست ورزی شده ژنتیکی در دستگاه گوارش انسان

۲-۳-حضور سم Bt (پروتئین Cry1Ab) در خون زنان غیرباردار، باردار و جنین آنها

۲-۴-حضور DNA گیاهی (احتمال عبور حتی یک ژن) در گردش خون انسان

  1. احتمال آسیب یا بازآرایی ژنی (در گیاه) و در نتیجه تشکیل پروتئینی غیر از پروتئین طراحی شده که ممکن است سمی یا آلرژن باشد.
  2. میزان مواد آلرژن در گیاهان دست ورزی شده ژنتیکی که پخته می شوند بیشتر است و همچنین وجود مواد آلرژنی که در گیاه اصلی وجود ندارند (سویا)
  3. احتمال آسیب محصولات دستکاری شده ژنتیکی بر روی افزایش آلرژیها
  4. احتمال آسیب محصولات دستکاری شده ژنتیکی و سموم آن بر روی فلور میکروبی بدن
  5. بروز نقصهای فنی در انتقال ژن

سایر موارد:

  • اختلال در سیتم های هورمونی و باکتری های طبیعی روده، صدمه به DNA، سمیت در روند رشد  و سیستم باروری، سرطان و اختلال در سیستم عصبی (ناشی از مصرف سموم مخصوص محصولات تراریخته به علت ماندگاری آن در گیاه).
  • افزایش تومور، صدمه به کبد، کلیه، و غده هیپوفیز موشهای آزمایشگاهی (طی یک آزمایش بلند مدت) با استفاده از مصرف ذرت ترایخته
  • افزایش نقص تولد و افزایش سرطان در کودکان (طبق گزارشی در مناطقی از آرژانتین که محصولات تراریخته با سم مخصوص آن سم پاشی میشدند،
  • فرضیه دانشمندان آمریکایی ۲۰۱۳ در خصوص نقش احتمالی این علفکشهای مخصوص تراریخته در افزایش بیماری های مدرن در انسانها نظیر بیش فعالی در کودکان، اوتیسم، آلزایمر، ناباروری، نقص تولد و سرطان (متاثر از سموم مخصوص محصولات تراریخته)

 

یکی از دلایلی که باید سیستم رصد کردن محصولات دستکاری شده را اجرا کرد سابقه ای است که در مورد این محصولات وجود داشته است. در سال۱۹۸۹ در آمریکامحصول ال-تریپتوفان( L-tryptophan ) که در باکتری دستکاری شده ژنتیک تولید شده بود باعث مسمومیت و مرگ ۳۷ نفر و ناتوانی ۱۵۰۰ نفر شد و دلیل آن را مربوط به سمی دانستند که بیش از مقدار معمول در این باکتری دستکاری شده ژنتیک تولید شده بود..  پاسخ آلرژیک به ذرت  StarLink  در سال ۲۰۰۰ در آمریکا  نمونه دیگری از اثرات این تولیدات محسوب میشود.

ارزیابی های خطر (Risk Assessment) بر اساس مدارک و مستندات علمی معتبر انجام نمی شوند و آزمون های انجام شده نیز برای حصول اطمینان از سلامت و ایمنی این فرآورده ها کافی نیست.

 

  1. تک کشتی شدن محصولات کشاورزی

یکی از نگرانی­ها در خصوص محصولات دستکاری شده ژنتیکی این است که این محصولات منجر به تک کشتی شدن می شوند و به دنبال آن تنوع زیستی کاهش خواهد یافت و یا از بین خواهد رفت. در نتیجه تک کشتی شدن علاوه بر تاثیر بر تنوع زیستی ممکن است در شیوع یا اپیدمی یک بیماری خاص کمک کند.

 

  1. تاثیر بر صادرات محصولات کشاورزی

یکی از آسیبهای جدی اقتصادی در بحث محصولات دستکاری شده ژنتیکی، پس زدن یا تحریم محصولات کشاورزی ایران در بازارهای جهانی می­باشد، امروزه بسیاری از کشورها با وجود داشتن پتانسیل کشت این محصولات علاوه بر به کار­گیری اصل احتیاط در برابر خطرات محصولات تراریخته­، به علت حفظ بازار کشاورزی خود در دنیا به کشت محصولات تراریخته نمی­پردازند. این موضوع می­بایست در کشور ما مد نظر قرار گیرد، حدود ۲۵ درصد صادرات غیر نفتی ایران مر بوط به بخش کشاورزی است، کشورهایی چون افغانستان و عراق هم اکنون از کشور ما محصولات با گواهی غیر تراریختگی می خواهند، کشورروسیه که هم اکنون به بازار کشاورزی ایران تمایل نشان داده است، واردات این محصولات را ممنوع کرده است. پس قطعا خبر کشت محصولات تراریخته در ایران، منجر به حساسیت بازارهای جهانی و متقاضی محصولات کشاورزی ایرانی خواهد شد و فرصتهای پیش رویصادرات بخش کشاورزی را تحت تاثیر منفی قرار خواهد داد.

تدابیر سایر کشورها

  1. دولتمردان کشورهای مختلف نیز بر اساس این دیدگاهها و قابلیت و توان مدیریت خوداتکا و پایدار، سیاست­های متفاوتی را در بهره برداری و استفاده از این فناوری شکل داده­اند.
  • بعضی از کشورهای پیشرفته با رعایت استاندارهای قوی تنها به کار تحقیقاتی پرداخته و خصوصا با بکارگیری اصل احتیاط در تولید، رهاسازی و مصرف محصولات غذایی و کشاورزی محدودیت شدیدی قائل هستند و سلامت جامعه و محیط  خود را بر منفعت اقتصادی چند شرکت بزرگ تولید کننده ترجیح میدهند و تا روشن شدن حقایق بیشتر در خصوص این تکنولوژی فرصت قانونی و موراتوریم جهت کشت، تجاری سازی و یا مصرف ایجاد می­نمایند. (اکثر  این کشورها جزو کشورهای پیشرفته هستند که در تحقیق و توسعه (آزمایشگاهی) این فناوری سرآمد بوده ولی در مصرف و کشت این محصولات به شدت احتیاط می کنند و یا آنرا ممنوع کرده­اند).
  • در سطح دوم کشورهایی هستند که تولید تجاری را جایز دانسته­اند، در این بین برخی این محصولات را با برچسب تراریخته به بازار ارائه می­دهند و برخی نیز به علت جلوگیری از جنبه روانی به هر نحوی از برچسب زدن ممانعت می­کنند، عمدتا این کشورها با رویکرد اقتصادی و تحت حمایت مافیای پیچیده کمپانی های غذا و دارو و محصولات کشاورزی می­باشند، بعلاوه  اینکه  این کمپانی­ها خود را به حاکمیت متصل می­کنند و با نفوذ در دولت و یا سازمانهای دولتی تصمیم گیرنده، از حمایتهای آنها (دور زدن قوانین، لغو قوانین بازدارنده و … ) بهره می­برند.
  • دسته سوم بعلت نداشتن قانون لازم و باز بودن بازار مصرف آنها و یا زیرساختها و نیازمندی­های اولیه و پایه جهت تشخیص، ارزیابی و …، ناچار به استفاده از این محصولات می­باشند.
  • با توجه به برخی تهدیدات و آسیبهایی که به آنها اشاره شد ۳۹ کشور پیشرفته جهان شامل تعدادی از کشورهای اروپایی و آسیایی همچون اتریش، سوئیس، آلمان، نیوزلند و روسیه، (جدول زیر) پس از دو دهه تجربه جهانی ناموفق، اقدام به ممنوعیت کشت، تولید و واردات محصولات تراریخته نموده­اند.
  • حتی رژیم غاصب و اشغالگر فلسطین که در عرصه بیوتکنولوژی پیشرفته به شمار می‌رود، ممنوعیت مطلق واردات و تولید این محصولات را به مورد اجرا گذاشته است. در سال ۲۰۱۳ تقریبا ۳۰۰ دانشمند بین المللی طوماری را امضاء نمودند که در آن گفته شده بود که هیچگونه اجماع علمی در مورد محصولات دستکاری شده ژنتیک وجود ندارد و تعدادی از مطالعات نگرانی های جدی را ایجاد کرده است.
  • ۳/۱۳۸۰ پروتکل ایمنی زیستی کارتاهنا را امضا و این پروتکل در تاریخ ۲۹/۵/۱۳۸۲ توسط مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید. به دنبال آن قانون ملی ایمنی زیستی جمهوری اسلامی ایران مشتمل بر یازده ماده و هفت تبصره مجلس شورای اسلامی در تاریخ ۲۶/۵/۱۳۸۸ به تصویب رسید.
  •  ماده ۴ این قانون به معرفی سه دستگاه ذی صلاح (وزارت جهاد کشاورزی، وزارت بهداشت و سازمان محیط زیست) در صدور، تمدید و لغو مجوز فعالیت در امور مرتبط با فناوری زیستی جدید می­پردازد. با توجه به ماده ۳ قانون ایمنی زیستی که اشاره به تصویب آیین نامه ها، دستورالعمل ها و ضوابط موضوع این قانون دارد، بر این اساس و بنا بر پیشنهاد سازمان حفاظت از محیط زیست، آئین­نامه اجرایی قانون ایمنی­زیستی در شورای ملی ایمنی زیستی  در سال ۱۳۹۱ به تصویب رسید. اما متاسفانه در سال ۱۳۹۴ این آئین نامه لغو گردید. ( این در حالی است که اتحادیه اروپا در سال ۱۳۸۲ قانون برچسب گذاری محصولات دستکاری شده ژنتیکی را  تصویب و اجرایی کرده و بر اساس همین قانون طی ۱۳ سال اخیر از هرگونه کشت غیر قانونی و واردات غیر قانونی این محصولات جلوگیری نموده است). اجرایی نشدن قانون ایمنی زیستی در کشور و عدم نظارت بر کشت و کار و ورود این دست از محصولات به داخل کشور و پاسخگو نبودن دستگاه های متولی اجرای قانون، حاصلی جزء به خطر افتادن سلامت کشور در پی نداشته است.

جدول کشورهایی که کشت محصولات تراریخته را منع کرده اند البته کشور روسیه هم کشت و هم واردات را منع نموده است. با توجه به افزایش اطلاعات در باره عدم ایمنی تراریخته ها در اینده بر تعداد این کشور ها افزوده خواهد شد.

سوء استفاده از شرایط بی قانونی و نبود زیرساخت های ارزیابی محصولات تراریخته در کشور

با این شرایط بی قانونی و عدم داشتن زیر ساختهای مناسب جهت ارزیابی مخاطرات و نظارت بر این محصولات در کشور، برخی از مدیران ارشد بخش کشاورزی با وجود مطلع بودن از مواد قانون ایمنی زیستی، در هر مناسبت مرتبط با فناوری های نوین زیستی مدعی رهاسازی محصولات دستکاری شده ژنتیکی در کشور می شوند که در زیر به برخی از آنها اشاره می شود.

  • “آغاز کشت انبوه محصولات تراریخته از سال ۹۴” (خبرگزاری ایسنا،  20 بهمن ۹۳)
  • ” ۸لاین برنج  تراریخته در مزارع شمال کشور به زیر کشت می رود” (خبر گزاری مهر۱ اردیبهشت ۱۳۹۴)
  • “اعطای مجوز واردات دو مورد روغن خوراکی دستکاری شده ژنتیکی توسط مدیر کل آزمایشگاه مرجع سازمان غذا و دارو “(سلامت نیوز ۶ مهر ۹۴)
  • کشت برنج تراریخته سال ۹۴  تسنیم ۲۹  تیر ۱۳۹۵

با توجه به اخبار فوق، جای سوال است که با توجه به اینکه تاکنون هیچگونه مستندات علمی در زمینه ارزیابی مخاطرات ایمنی زیستی و سلامت این نوع محصولات برای گرفتن اخذ مجوز و رهاسازی آنها به سازمان محیط زیست ارائه نگردیده است ،چگونه این مدیران از تولید و رهاسازی صحبت می کنند؟ و یا اینکه بخش کشاورزی که قصد تولید این گونه محصولات را دارد چگونه می­تواند به عنوان یک دستگاه ذیصلاح برای دادن مجوز و رصد و پایش این محصولات عمل کند؟ بعلاوه اینکه وقتی قانون ایمنی زیستی و برچسب گذاری این محصولات اجرایی نشده است با چه عنوانی اقدام به واردات روغن تراریخته میپردازیم و با نادیده گرفتن حقوق مردم باعث به خطر افتادن سلامت جامعه می شویم؟

بر اساس این جدول (منبع در ذیل تصویر) سطح زیر کشت محصولات تراریخته در ایران بین سالهای ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۶ بیش از دو میلیون هکتار بوده؟؟ آیا این امار درست است یا ساختگی است و دروغ؟ تا مثلا عمدا بخواهند ایران را درفهرست کشورهای تراریخته کار بالا بیاورند؟ چه کسانی این آمار را داده اند؟ ایا لازم نیست بررسی شود مرجع آین امار در داخل کشور چه کسانی بوده اند؟

جدولی که نشان می دهد در ایران در سال ۲۰۰۶ میزان صد هزار هکتار برنج تراریخته کشت شده؟ ایا باز این آمار درست است یا  ساختگی است؟ مرجع این اطلاعات در ایران چه کسی بوده است؟ ایا وزارت جهاد کشاورزی؟ یا منبعی دیگر؟

 

آیا برنج تراریخته در بازار ایران موجود است؟

مقامات رسمی میگویند برنج تراریخته در بازار ایران وجود ندارد ولی بررسی منابع نشان می دهد  48 % از برنج های متداول در بازار ایران حاوی پروموتر P35S بوده و تراریخته ژنتیکی می باشند، درحالی که هیچ یک از نمونه های مورد آزمایش دارای برچسب گذاری در این رابطه نبودند. منبع http://www.civilica.com/Paper-NCPDA01-NCPDA01_1364.htm

برخی خلاء های و ضعف های قانون ایمنی زیستی کشور

همانطور که گفته شد قانون ایمنی زیستی جمهوری اسلامی ایران، در راستای پروتکل کارتاهانا، در سال ۸۸ به تصویب رسید. پرتکل کارتاهانا در اصل برای قانونمند کردن و ایمن­سازی زیست فناوری شکل گرفته است و نه برای توسعه و ترویج آن در بین جوامع! ولی یکی از عمده مشکلات قانون ایمنی زیستی کشور، جهت گیری آن به سمت تولید کنندگان و وارد کنندگان و حفظ منافع آنها می باشد (تا حفظ منافع ملی زیست محیطی و مصرف کننده) و شاید بتوان گفت این جهت گیری­ها به خاطر این است که نگارش این قانون توسط تولید کنندگان و صاحبان شرکتهای این محصولات نگاشته شده است و این مغایر با هدف و چارچوب پروتکل کارتاهانا می­باشد. در ذیل برخی مواردی که در قانون ایمنی زیستی پوشش داده نشده است اشاره شده است:

  • عدم توجه به اصل رویکرد احتیاطی و جنبه­های مخاطره آمیز این محصولات قبل از عرضه به بازار مصرف
  • عدم توجه به مشارکت و ارتقاء سطح آگاهی عمومی نسبت به این محصولات و بی توجهی به حقوق مصرف کننده
  • عدم توجه مسائل حاد زیست محیطی که در صورت رهاسازی این محصولات می تواند در پی داشته باشند.
  • نظارت ناکافی و اشکال در احراز مسئولیت افراد خاطی و جبران خسارت
  •  حمایت بی دریغ از تولید کنندگان و وارد کنندگان
  •  بی توجهی به ارقام بومی و تنوع ژنتیکی کشور

دیدگاه های مختلف در خصوص تراریخته در کشور:

غالب دیدگاه افراد در کشور به شرح ذیل می باشد:

  1. تفکری که بدون قید و شرط می­گویند، این محصولات هیچ اثرات جانبی ( Side effect) ندارد و  متاسفانه در کشور عده ای آن را دنبال می­کنند. و قصد توسعه آن در کشور را دارند به همین دلیل در برنامه ارائه شده به مجلس دو بند برای کشت ۱ میلیون هکتار برنج و پنبه تراریخته را قرار داده اند که در مجلس قرار است بررسی شود.
  2. گروه مخالفین که محصولات تراریخته را  صدر درصد برای مصرف انسان و دام و محیط زیست مضر می دانند.
  3. تفکری که بر اساس منطق و رعایت اصل احتیاط با این محصولات برخورد می­کند. این گروه بر پیشرفت در تحقیق و توسعه آزمایشگاهی بیوتکنولوژی و مهندسی ژنتیک تا لبه مرزهای دانش تاکید دارند. ولی در خصوص واردات و مصرف، کشت و رهاسازی این محصولات اصل احتیاط را مطرح کرده و تا شناخته شدن جنبه­های ناشناخته خطرات احتمالی این فناوری و ایجاد زیرساختهای لازم در کشور، همچون بسیاری از کشورهای پیشرفته ایجاد موراتوریوم را بیان میدارند و معتقدند باید مانند روسیه عمل شود.
  4. گروه چهارم افرادی هستند که اصلا تراریخته و محصولات دستکاری شده را نمی شناسند.

سناریو غلط برخی از مدافعان محصولات تراریخته در کشور

متاسفانه امروز در کشور بهره برداری از فرصتهای فناوری­های نوین به علت برخوردهای سیاسی و نه علمی و همچنین توجه به منفعتهای اقتصادی و شخصی به تهدید تبدیل گشته است. جریانی انحرافی در کشور وجود دارد، که قصد دارد بیوتکنولوژی یا زیست فناوری را مساوی تراریخته معرفی کند و بگوید هر کس با تراریخته مخالف است، با بیوتکنولوژی مخالف است پس در واقع با علم مخالف است (نباید فراموش کرد که دستکاری ژنتیکی گیاهی تنها یکی از شاخه‌های فرعی یکی از حوزه‌های رشته‌ بیوتکنولوژی‌ است‌ که‌ قلمرو آن‌ حداقل‌ ۳۳ حوزه‌ تخصصی‌ علوم‌ را در برمی‌گیرد؛ از جمله بیوتکنولوژی‌ میکروبی‌، بیوتکنولوژی‌ پزشکی‌، بیوتکنولوژی‌ محیطی‌ و دریایی‌، بیوتکنولوژی‌ مولکولی‌، فرآورش‌ زیستی‌ و بیوتکنولوژی‌ کشاورزی‌ (گیاهی‌)).

نفوذ برخی مدافعان اصلی کشت و مصرف این محصولات در سیستم مدیریتی و بدنه تصمیم گیری کشور (دولت و سازمانهای دولتی) به جهت پیشبرد اهدافشان مشهود می­باشد. برخی از این افراد با داشتن مسئولیت در تخصیص بودجه، مسئولیت در پژوهشگاه­ها و پژوهشکده­ها با اولویت دهی به طرح ها، تشکیل شرکتهای به ظاهر دانش بنیان و استفاده از زیر ساختهای دولتی در جهت منافع شخصی خود، منافع ملی کشور را دچار اختلال کرده­اند.

مقام معظم رهبری در بند ۱. ۸ سیاست های کلان ابلاغی محیط زیست به روشنی در مورد کشاورزی سالم و ارگانیک نظر داده اند در این بند آمده است:  محصولات کشاورزی سالم و ارگانیک منبع : http://www.leader.ir/fa/content/13865/%D8%A7%D8%A8%D9%84%D8%A7%D8%BA-%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%DA%A9%D9%84%DB%8C-%D9%85%D8%AD%DB%8C%D8%B7-%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA

یکی از مصادیق بارز حرکت این افراد، سند برنامه ششم توسعه دولت می­باشد، در قسمت راهبردها، سیاستها و اقدامات اساسی صفحه ۳۶۰ ، بخش علم و فناوری این سند  عنوان  ” تولید و تجاری سازی انبو ه کودهای زیستی، سموم زیستی و محصولات تراریخته با اولویت برنج و پنبه تراریخته ” نوشته شده است این درحالی است که به نظر بسیاری از محققین و صاحبنظران لازم است در راستای مصونیت و بی اثر کردن تهدیدات به منظور کاهش آسیب پذیری و پایداری در برابر امنیت غذایی مردم، محیط زیست و سلامت جامعه، تا تکمیل زیرساختهای رصد و پایش، تشخیص، کنترل و نظارت و بازنگری قوانین و مقررات، دستورالعمل­ها و آیین نامه های مربوطه،  از هرگونه رهاسازی، تولید تجاری و واردات بی رویه این محصولات جلوگیری به عمل آید.

و در نهایت به سئوالات اصلی مردم که مصرف کنندگان اصلی این محصولات هستند بطور شفاف پاسخ داده شود زیرا مردم حق دارند بدانند و حق انتخاب دارند این سئوالت اصی اینهاست

  1. چه محصولات تراریخته ای در حال حاضر در بازار وجود دارد؟
  2. از چه زمانی این محصولات چه داخلی و چه خارجی در بازار بوده اند و مردم اطلاع نداشته اند؟
  3. مردم از کجا تشخیص دهند محصول تراریخته مصرف می کنند چون فقط اخیرا بروی چند روغن نوشته شده دستکاری ژنتیکی شده؟ ایا این بدین مفهوم است که سایر روغن هایی که ننوشته اند تراریخته نیستند؟ و یا برنج ترریخته در بازار نداریم؟
  4. چرا یک آرم تراریخته ملی برای برچسب زدن همه محصولات تراریخنته نیست تا با برچسب زنی به حق دانستن و انتخاب مردم احترام گذاشته شود؟
  5. تکلیف مردم در بحث های بین مخالفین و موافقین و منتقدین چیست؟ بالاخره مردم چه کنند؟ مصرف کنند یانه؟
  6. ایا محصولات ارگانیک در کشور به آندازه کافی و استاندارد وجود دارد؟ معرفی شود؟

برای امتیاز دادن به این مطلب اینجا کلیک کن
[کل آراء: 0 میانگین: 0]

Related Images:

Visits: 29

موسوی - مدیر اصلی

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

Next Post

زندگی مسخره از منظر امام رضا (علیه السلام)

س آگوست 15 , 2017
دانلود روشنگری برای امتیاز دادن به این مطلب اینجا کلیک کن [کل آراء: 0 میانگین: 0]Related Images:Visits: 29

شاید این مطالب را دوست داشته باشی

نودیها

مجله سرگرمی نودیها

ما سعی کردیم با دیگر مجله های موجود در اینترنت کمی متفاوت باشیم اینجا اگر جستجو کنید مطالب متنوع بسیاری خواهید یافت. بیش از 16000 مطلب ...