ایرادات قطعنامه شورای امنیت پس از وین

 قرار است صبح دوشنبه قطعنامه جدیدی در شورای امنیت سازمان ملل درباره پرونده هسته‌ای ایران صادر شود که پیش نویس این قطعنامه در طول مذاکرات ایران و ۵+۱ تهیه شده است. پیش نویس این قطعنامه ایرادات مهمی دارد که لازم است به آن توجه شود:

–  این قطعنامه برجام را قبول کرده و خواستار اجرای آن توسط کشورهای طرف می‌شود.

در بند ۱ از بخش مفاد اجرایی تاکید می‌کند «برجام را تصویب کرده و بر اساس جدول‌ زمان بندی تدوین شده در آن، خواستار اجرای آن می‌شود»

این بند یک جو عمومی در فضای بین‌الملل ایجاد میکند که ایران باید برجام را بپذیرد و به اجرای آن بپردازد. در صورتی که باید روند قانونی در نظر گرفته شده در ایران طی شود و اگر خلاف منافع ملی تشخیص داده شد آن را نپذیرد. و نپذیرفتن احتمالی نباید برای ایران در فضای بین‌المللی هزینه جدیدی ایجاد کند.

– ایراد بعدی که در قطعنامه وجود دارد این است که کلیه فعالیت‌های هسته‌ای و نظامی متعارف ایران باید تحت نظارت شورای امنیت سازمان ملل قرار گیرد. شاید برای فعالیت های هسته‌ای مساله‌ای نباشد اما اینکه تعاملات نظامی متعارف با اطلاع شورای امنیت باشد به معنای اطلاع داشتن آمریکا و سایر کشورهای متخاصم بوده و این مساله از نظر امنیتی کار صلاحی نیست. در بند ۵ بیانیه مستقل که در پیوست B آمده است، تاکید می‌کند «تمامی کشورها، مشروط به اینکه شورای امنیت پیشاپیش بر مبنایی مورد به مورد، تصمیم به تصویب بگیرد، باید در این فعالیت‌ها مشارکت داشته و اجازه آن را صادر کنند» به عبارت دیگر تمامی کشورها در تعاملات نظامی متعارف با ایران نیازمند تایید شورای امنیت به صورت مورد به مورد هستند.

– ایراد مهم دیگر قطعنامه که به نوعی سرریز شدن مساله هسته‌ای به مساله موشکی ایران است به بند ۳ از بیانیه مستقل ضمیمه برمی گردد. در این بند آمده «از ایران خواسته می‌شود تا هیچ فعالیتی مرتبط با موشک‌های بالستیک طراحی شده با قابلیت حمل تسلیحات هسته‌ای صورت ندهد، از جمله شلیک هرگونه موشک با استفاده از چنین فناوری‌های مربوط به موشک‌های بالستیک، تا زمان هشت سال پس از «روز پذیرش برجام» و یا تا زمانی که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گزارشی ارائه دهد که «جمع‌بندی مبسوط» را تأیید کند، بسته به اینکه کدام زودتر اتفاق افتد» این عبارت به معنای سرریز شدن پرونده هسته‌ای به مسایل موشکی است. همچنین این درخواست از ایران مستلزم یک مکانیزم نظارت می‌باشد تا شورای امنیت بتواند از انجام شدن این بند اطمینان حاصل کند. لذا می توان انتظار داشت که یک مکانیزم نظارتی برای آزمایشات موشکی ایران در نظر گرفته شود.

– ایراد دیگر قطعنامه شورای امنیت ایجاد ممنوعیت در فروش تسلیحات توسط ایران است. در بند ۶ بخش b از کشورهای عضو خواسته شده است تا «بایستی تمهیدات لازم را جهت جلوگیری از تأمین، فروش یا انتقال تسلیحات یا مواد مرتبط از خاک ایران، توسط اتباع یا کشتی‌ها و هواپیماهای تحت پرچم خود به عمل آورند» این بند به معنای این است که ایران نمی تواند متحدان خود در منطقه را تجهیز کند. متحدانی مانند سوریه، عراق و یا حزب الله لبنان. معنای دیگر این عبارت سرریز شدن مساله هسته‌ای ایران به حوزه سیاست‌های منطقه‌ای ایران است.

– آخرین ایراد قعطنامه شورای امنیت مساله تحریم‌هاست. اولا مکانیزم بازگشت تحریم‌ها کاملا یک طرفه بوده و ایران کمترین دخالت را در این مکانیزم دارد. در قطعنامه این اختیار به کشورهای ۵+۱ از جمله آمریکا داده شده است که هرگاه لازم دیدند گزارشی به شورای امنیت ارایه بدهند مبنی بر عدم انجام تعهدات از سوی ایران. به صورت پیش‌فرض ۳۰ روز بعد از این گزارش تمامی تحریم‌ها باز خواهد گشت. مگر اینکه ایران بتواند مسایل پیش آمده را حل کند. در صورت حل شدن نیاز به تصمیم‌گیری دوباره برای ادامه معافیت‌های تحریمی است و اگر این تصمیم‌گیری نشود قطعنامه‌های قبلی بازمی‌گردد.

نکته دوم این است که معافیت‌های تحریمی کمترین معافیت‌ها را در نظر گرفته است. به طور مشخص در بند c قسمت ۶ بیانیه ضمیمه از کشورهای عضو خواسته شده است: «تا هشت سال بعد از «روز پذیرش» برجام یا تا تاریخ ارائه گزارش تأییدیه «جمع‌بندی مبسوط» توسط آژانس – هر کدام که زودتر باشند – به مسدودکردن وجوه یا سایر دارایی‌های مالی و منابع اقتصادی‌ای که در روز پذیرش برجام در خاک آنها موجود است ادامه دهند و همچنین وجوه و سایر دارایی‌های مالی و منابع اقتصادی که در هر زمان ما بعد، تا تصویب قطعنامه جدید، وارد خاک آنها می‌شود و مالکیت یا کنترل آنها از آنِ افراد و موسساتی باشد که نامشان در فهرستِ تهیه و نگهداری شده توسط «کمیته»، متعاقب قطعنامه شماره ۱۷۳۷ (۲۰۰۶) قرار گرفته را مسدود کنند. (به استثنای افراد و موسساتی که در اینجا در ضمیمه ۱ مشخص شده‌اند یا شورای امنیت ممکن است نام آنها را از فهرست مذکور خارج کند) و دارایی‌های افراد و موسسات دیگری که شورای امنیت آنها را مشمول شرایط ذیل قرار دهد را مسدود کنند» امتیاز بسیار ناچیزی است که به ایران داده شده است.